fredag 30. desember 2016

Poetica;Tvillingsøstera

Tvillingsøstera


Gyllent korn i djup præriejord
der horisonten og fortida flyt saman
i forventning om varme barnekinn
og små skritt inn mot det nye hundreåret,
så teke imot i kjærleik og glede
inntil ein varm augustdag løyser seg opp
i saknad og tomrommet berre ein elska tvilling
kan leggja etter seg.
Solveig,du glei berre djupare inn i gløymsla
medan søstera vert løfta inn i den nye verda
av hardt arbeid og store gevinstar.
Tenkte ho nokon gong på deg,
kjente ho aldri så lite saknad ?
Kanskje ikkje,til det var jorda for grøderik,
havet for vidt,heimstaden så langt borte.
No er kornet hausta, horisonten fjernare
og sola står lågt før kvelden,
tomrommet er eit navn og årstal i digitalarkivet
men sorga fekk ingen binærkode.



Solveig og Aslaug fødd 17. mars 1903
Solveig døydde 23. august same året og vart gravlagt 28. august.
Aslaug levde eit langt liv i Canada.



torsdag 29. desember 2016

Martyrar

Desember med julefeiring, gåver og familieselskap, men og ein martyranes månad.
26.desember, andre juledag feirar vi minne om Stefanus, som etter tradisjonen vert rekna som Kyrkjas første martyr. Han vart dømd til døden av det jødiske råd og steina til døde slik det er skildra i Apostelgjerningane.
I dag 29. desember feirar vi minnet om Thomas Beckettt ( 1120-1170), erkebiskopen av Canterbury som vart myrda framfor alteret i sin eigen katedral sannsynlegvis etter ordre frå kongen. Han vart seinare kanonisert og æra som helgen og martyr.
Seinare har mange kristne lidd martyrdøden, ikkje minst under 1900 talets komministregimer. I dag er det i Midt-Austen dei kristen er hardast forfølgde, og mest utsett for å møta martyriet. Det ser vi dagleg i Irak og Syria, men og i Egypt der det 11.desember vart retta eit sjølvmordsåtak mot den koptiske Markus-katedralen. 25 av dei som deltok i gudstenesta møtte martyrdøden, 49 vart alvorleg skadd. Koptarane som utgjer omlag ti prosent av folket i Egypt har og fleire gonger tidlegare vorte utsett for dødelege åtak, men vel så ille er den daglege diskrimineringa dei vert utsett for.


" Til sist, kom ihu hvordan våre fedre ble frelst, hvordan og gjennom hvilke prøvelser Kirken vokste og bredte seg ut; hvilke stormkast som jog over Peters båt, med Kristus om bord; hvordan de troende vant seierens krans, og hvordan deres tro skinte klarere gjennom prøvelser. Slik skrider alle de helliges skare frem og viser at dette vil alltid stå fast: Bare den som har kjempet etter reglene, kan oppnå seierens krans."

Frå eit brev av Thomas Beckett.

torsdag 22. desember 2016

Velsigna julefeiring.

Frå ei julepreike av Br. Wilfrid Stinissen ocd

" För at finna barnet och känna Gud i det måste vi alla på något sätt gå en liknande väg. Så länge vi håller fast vid allt det fina som utgör vår storhet og duktighet, får vi inte räkna med at finna barnet som är Gud. Endast barn kan förstå barn.

År det inte löjligt, när Gud som är så stor vil göra sig så liten, att vi som är små vill göra oss så stora ? Gör vi oss inte löjliga gennom att hålla fast vid världens vishet när Gud begår en så kärlekens dårskap?  År vi barn tilräckligt mycket för att förstå något av detta Barn i krubban ? År vil tilräckligt små för att våga knäböja inför krubban och tilbe vår Gud i detta lilla Barn ? År vi tilråckligt enkla och öppna för at kunna vänta all vår glädje av dette till synes så maktlösa Barn ?

Endast om vi är  villiga att gå samma väg som han, endast om vi forsöker bli så små som detta Barn, hör vi till de utvalda som han har utlovat sin julfrid."


                                         Julekrybbe i La Seu, katedralen i Palma




lørdag 17. desember 2016

Pave Frans - Gratulerer med dagen

I dag fyller  pave Frans 80 år.
Hjarteleg til lukke med dagen!


                                  Ad multos annos!

onsdag 14. desember 2016

Minnedagen for Johannes av Korset

I dag feirar vi minnedagen for den spanske helgenen Johannes av Korset (Juan de la Cruz) som levde frå 1542 til 1591. Han var heilagekåra i 1726 og utnemd til kyrkjelærar i 1926. Johannes er ein av dei store teologar i Kyrkjas historie, få er det som har hatt hans innsikt i mystikk og indre bøn. Mange har funne innsikt og inspirasjon gjennom hans skrifter.

Her frå "Åndelig sang" (Cantico espiritual) strofe 1.12:
"Å, sjel, du gjør rett i stadig å søke ham som skjult, for du forherliger Gud, og du kommer ham svært nær om du holder ham for å være høyere og dypere enn alt du kan nå.  Fest deg derfor verken helt og holdent eller delvis ved noe som dine sjelsevner er i stand til å forstå. Jeg mener at du aldri skal  nøye deg med det du kan forstå av Gud, men bare  med det du ikke forstår av ham. Bli heller ikke værende der du elsker og gleder deg over det du forstår eller erfarer av Gud, men elsk og gled deg over det du ikke kan forstå og erfare av ham. For dette er , som vi har sagt, å søke ham i tro. ................Gud er mer fjern og mer skjult, når sannheten er det motsatte: Jo mindre klart de forstår ham, desto nærmere er de."





mandag 12. desember 2016

Poetica:Advent


Advent

Desse skritt med forventning
gjennom stille vinternatt
til ukjente møte

Denne uroen
som tøyer seg langs dagen
eit gjenskinn
av morgonens tause blikk

Eit vakande auge i natta
undrande
vi er ikkje åleine ?



Rorate caeli desuper

Tidleg desembermorgon, vi går til messe i adventstida. Rorate messe er ein tradisjon henta frå Tyskland og Polen, men passar og i den mørke nordiske vintermorgonen. Det er ei spesiell stemning med tidleg morgon og bare levande lys. Rorate er henta frå introitus til messa i advenstida og er  frå Jesaja 45. Det er ord til trøyst og von når ein ser fra, mot det som skal koma, Han som skal koma.


Her den latinske teksten med engelsk omsetjing.
LatinEnglish
Roráte caéli désuper,
et núbes plúant jústum.
Drop down ye heavens, from above,
and let the skies pour down righteousness:
Ne irascáris Dómine,
ne ultra memíneris iniquitátis:
ecce cívitas Sáncti fácta est desérta:
Síon desérta fácta est:
Jerúsalem desoláta est:
dómus sanctificatiónis túæ et glóriæ túæ,
ubi laudavérunt te pátres nóstri.
Be not wroth very sore, O Lord,
neither remember iniquity for ever:
behold, the holy city is a wilderness:
Sion is a wilderness,
Jerusalem a desolation:
the house of your sanctification and your glory,
where thee our fathers praised.
Peccávimus, et fácti súmus tamquam immúndus nos,
et cecídimus quasi fólium univérsi:
et iniquitátes nóstræ quasi véntus abstulérunt nos:
abscondísti faciem túam a nóbis,
et allisísti nos in mánu iniquitátis nóstræ.
We have sinned, and are as an unclean thing,
and we all do fade as a leaf:
and our iniquities, like the wind, have taken us away;
thou hast hid thy face from us:
and hast consumed us, because of our iniquities.
Víde Dómine afflictiónem pópuli túi,
et mítte quem missúrus es:
emítte Agnum dominatórem térræ,
de Pétra desérti ad móntem fíliæ Síon:
ut áuferat ípse júgum captivitátis nóstræ.
Behold, O Lord, the affliction of thy people,
and send forth Him who is to come;
send forth the Lamb, the ruler of the earth,
from Petra of the desert to the mount of the daughter of Sion:
that He may take away the yoke of our captivity.
'
Ye are my witnesses, saith the Lord,
and my servant whom I have chosen;
that ye may know me and believe me:
I, even I, am the Lord, and beside me there is no Savior:
and there is none that can deliver out of my hand.
Consolámini, consolámini, pópule méus:
cito véniet sálus túa:
quare mæróre consúmeris,
quia innovávit te dólor?
Salvábo te, nóli timére,
égo enim sum Dóminus Déus túus,
Sánctus Israël, Redémptor túus.
Comfort ye, comfort ye, my people,
my salvation shall not tarry:
why wilt thou waste away in sadness?
why hath sorrow seized thee?
Fear not, for I will save thee:
for I am the Lord thy God,
the Holy One of Israel, thy Redeemer.


                           Roratemesse kl 0630 i St. Ansgar. Etterpå frokost med sosialt samver

fredag 2. desember 2016

Den hellige Teresa Margareta

Den hellige Teresa Margareta av Jesu hjerte.
"Men ettersom naturen gjør motstand mot det gode samme hvor villig ånden er, lover jeg å stadig føre krig mot meg selv. Våpen i kampen er : bønnen, Guds nærver og stillheten. Men du min elskede vet allerede hvor lite flink jeg er til å bruke disse våpnene. Dermed vil jeg væpne meg med enda flere våpen: den største tillit til deg, tålmodighet, ydmykhet og min vilje samstemmet med din guddomelige vilje. Alt dette i forening med den største omsorg, for jeg skal streve etter stadig å ha disse våpen i hånden for å bli mer kraftfull når det gjelder å øve meg i de tre første våpnenes bruk". Slik skriver den unge karmelittnonnen Teresa Margareta av Jesu hellige hjerte i forbindelse med en retrett i 1768. Det er fire år siden hun kom til karmelklosteret i Firenze, og det er bare to år igjen til hun skal forlate denne verden og møte sin store kjærlighet.
Teksten avspeiler Teresa Margaretas sterke dragning mot indre bønn, hennes ydmykhet og altoppslukende kjærlighet til Den treeinge Gud, og er sånn sett karakteristisk for hennes korte men intense liv.  Vi er altså velsignet med enda en Teresa-helgen i Karmel, men vel den som er minst kjent. Abscondita - i det skjulte  er satt som  karakteristikk på livet hennes, og slik var det vel også hun ønsket å leve, i likhet med Thérèse fra Lisieux og Teresa de los Andes var hennes liv ytre sett begivenhetsløst. Men hennes indre liv var desto mer levende og begivenhetsrikt!
Hun ble født i Arezzo i Toscana i 1747 og fikk døpenavnet Anna Maria. Familien var adelige med navnet Redi men fromme og gudhengivne, og ikke preget av tidens liberale strømninger.Ved siden av Anna Maria ble to andre søstre nonner og to brødre ble prester. Vesle Anna Maria viste alt som barn en sterk gudskjærlighet, og fra tenårene begynte klosterkallet å våkne i henne. Fra niårs alder hadde hun fått undervisning hos benediktinernonnene i Firenze, men det var ikke her her hun skulle finne sin plass. Som sekstenåring har hun en visjon der det blir sagt til henne:" Jeg er Teresa av Jesus, jeg vil ha deg blant mine døtre".  Året etter fikk hun foreldrenes  tillatelse til å tre inn i hos de uskodde karmelittene i Firenze, der skulle hun bli til  sin død i 1770. I klosteret var hennes oppgaver sakristan og senere sykepasser, særlig den siste oppgaven gikk hun inn i med stor pliktfølelse og kjærlighet inntil hun selv bukket under for sykdom. Teresa Margareta med klosternavnet av Jesu hellige hjerte fikk  etter hvert ry for hellighet, noe som ble forsterket etter hennes død. Det skulle til slutt før frem til helgenkåring i 1934 ved pave Pius XI.
1700 tallet var en nedgangsperiode for Karmel og for kristen spiritualitet generelt, Teresa Margareta var et kjærkomment bidrag til en fornyelse i Teresa av Avilas ånd! Hva karakteriserte Teresas spiritualitet, og har hun noe å gi oss i dag som vi ikke kan finne i Karmels mer kjente helgener ? Andakten knyttet til Jesu hellige hjerte var populær i Teresa Margaretas samtid og karakteristisk nok tok hun sitt klosternavn  etter den. Jesus er klosterlivets hjerte og hans eget hjerte er hele det kristne livets hjerte. Jesu hjerte er veien til Faderens hjerte der hele Treenighetens liv åpner seg for den troende. Det andre aspektet ved Teresas spiritualitet er hennes innsikt i at Guds vesen er kjærlighet. Under tidebønnen i pinsen 1769 ble det lest fra 1.Joh : "Deus caritas est" - "Gud er kjærlighet", ordene grep Teresa sterkt  og de neste dagene gikk hun  bare rundt i klosteret og gjentok  for seg selv: "Gud er kjærlighet ". Hun føler seg overveldet av Guds kjærlighet, men ser samtidig sin egen mangel på kjærlighet. Hennes kloke skriftefar Ildefonso hjelper henne til å se at denne følelse av mangel på egen kjærlighet kan bli utgangspunkt for å ta imot den fulle og uskapte kjærligheten i Treenigheten. "Deus caritas est" ,  men også "Gloria tibi Trinitas" - "Ære være deg Treenighet" , Teresa Margareta kan gjenta begge deler for seg selv.  Hun etterlot seg lite skriftelig og døde ung og ukjent, likevel kan vi ane en gjenklang av hennes "Deus caritas est" inn i vår tid.Pave Benedikt kom med en encyklika med samme navn , pave Frans med boken " Guds navn er barmhjertighet", begge gjennomsyret av den samme kjærlighetsopplevelse som en ung karmelittnonne formidlet for 250 år siden.

(publisert i Elias Kilde 2016)


tirsdag 29. november 2016

Den gode røver

"Og han sa: Jesus kom meg i hug når du kjem i ditt rike!. Jesus svara: Sanneleg, eg seier deg: I dag skal du vera med meg i paradis." ( Luk 23, 42-43)

Eit sterkt uttrykk frå evangeliet om nåde og tilgjeving uansett kor stor syndar ein har vore. Av og til dukkar det opp historiar som vitnemål om dette også i vår tid. Trappistmunken bror Gregoire ( Jean Bernier 1917 - 2002) er eit døme på det, frå å ha levd eit liv som brutal kriminell snudde han heilt om og dei siste 45 år av livet sitt levde han som munk i trappistklosteret  L`Abbaye Sainte-Marie-du-desert eit stykke utanfor Toulouse. Lagnaden hans er blitt kjent gjennom  Robert Massons bok " C`etait un larron - Du banditisme a la Trappe", på norsk " Den gode røver - fra fengselsmunk til trappistmunk", eit vitnesbyrd utanom det vanlege. Dette kan ikkje bare vera menneske verk ?

Ein maidag i 1957 vert den  snart førtiårige Jean Bernier møtt på perrongen av  Dom Jean de la Croix, den unge abbeden i trappistklosteret Sainte-Marie-du-desert, han har bedt om å få bu hos brødrene ein periode etter at han har slept ut frå fengselet på Il de Re. Jean er i det kriminelle miljøet kjent som "Le Grand Jacques", ein tøff kriminell som til no i livet har sona femten år bak fengselsmurane. Han har rett nok aldri teke livet av nokon, forsynet har forskåna ha frå det. men ellers har han gjort det meste av det som bryt med lover og normer. Ingenting tyder på at dette skal gå bra, og fleire gonger er han iferd med å gje opp, men Jean har i fengselet høyrt ei indre stemme som ikkje slepp taket. Han har begynt å lesa i Bibelen og gått til messe og kommunion, det er ingen heilt uførebudd fange som kjem til klosteret. Men at han skal bli der til sin dødsdag 22.august 2002 er det nok ingen utan vår Herre som hadde kunna førestilla seg. Jean finn sin plass i klosteret, han arbeider, ber og deltek i liturgien, ein dag spør han abbeden om det er mulig at han kan bli munk, ja er svaret men det blir ikkje lett. Røvaren "Le Grand Jacques" blir gradvis den fromme trappistmunken  bror Gregoire, han gjev sine første løfter, han får tilbake sine borgarettar som han vart fradømt, og han avlegg til slutt sine løfter for resten av livet.

Som trappistmunk har han teke navnet Gregoire etter Gregor av Nazianz (330-390)ein  av dei såkalla kappadokiske fedre, og  han har nok blitt inspirert av denne store teologen, men det viser seg at det er frå eit anna hald han etterkvart hentar sin sterkaste inspirasjon, nemleg Karmels helgenar: Johannes av Korset og Therese av Lisieux ( av Jesusbarnet).Han er og ikkje uventa, prega av ein sterk vørnad for Jomfru Maria. Det er ikkje ulogisk at det er desse karmelittiske helgenar som bror Gregoire kjenner seg igjen i, og som han særleg mot slutten av livet fordjupar seg i. Når Johannes talar om "sjelens mørke natt" forstår  nok Gregoire dette reint intuitivt, han har sjølv gått igjennom den mørkaste natt i sin "fortid med djevelen", men som i "sjelens mørke natt" var kanskje Gud tilstades også i dette kriminelle mørket?  Mot slutten av livet ser han som Johannes at "Kjærligheten er nå min eneste øvelse"(Åndelig sang).
Når bror Gregoire blir eldre, sjuk og skrøpeleg kallar han Therese "kvinnen i sitt liv". I sitt tidlegare liv hadde han mange kvinner, men i sitt nye liv  ser han at berre Therese har formulert det som dei største syndarane kan trøsta seg til, Guds ufortjente nåde. Therese hadde ingenting å møta Gud med bortsett frå eit barns  grenselause tillit til sin far. "Le Grand Jacques" har bare ei mørk fortid å visa fram ellers absolutt ingenting.

"Hva tjener munkens liv til?"  -  "Ingenting", svarer broder Gregoire, "det tjener Gud". Munkene forlater ikke verden, de blir stående ved inngangsporten, viet til å prise Gud og til det broder  Christian fra Tibhrine (klosteret i Algerie der munkane vart drept av islamistar i 1996) kalte "det uovervinnelige håp."



 " Mitt aktive liv må, enten det er i klosteret eller utadrettet, hele tiden være en forlengelse av mitt bønneliv. Jeg er kristen på heltid. Jesus er hele tiden til stede i meg, han virker i meg, under alle forhold, både når jeg lovpriser han under kommunitetens fellesbønn, og når jeg tar meg av mitt materielle arbeid."


                                                     L`Abbaye Sainte-Marie-du-Desert

søndag 27. november 2016

Adventstida

Vi feirar første søndag i advent. Lik fastetida før påskefeiringa er adventstida ei tid for ettertanke og førebuing. Vi ventar Kristi komme, både den første og andre gongen. Advent av latin adventus som tyder komme. Dei første vitnesbyrd om feiring av advent finn vi på 300 talet, på 400 talet er det i Ravenna i Nord-Italia spor etter  ein liturgi for adventstida. Adventstida fekk tidleg ein bots og fastekarakter, i messa var den liturgiske fargen fiolett og Gloria satsen utgjekk.
Adventstida har teologisk eit dobbelt aspekt, den første tida har eit eskatologisk preg der ein ser fram mot at Kristus skal koma igjen, i den andre delen er fokus retta mot inkarnasjonen  Gud vart menneske fødd av Jomfru Maria i Betlehem. Det er også markert i liturgien i det tredje søndag i advent, Gaudete-søndag (av gaudere= glede seg) har rosa som liturgisk farge. ei blanding av den fiolette botsfargen og den kvite høgtidsfargen. Uttrykk for gleda finn vi i inngongsverset (introitus) for dagen henta frå  Fil 4, 4-5 (sjå under bilete).Vi gleder oss over det som skal koma. Dette dobbelte fokus gjev seg også uttrykk i tekstrekkja, i dag er det tekstar som skildrar Kristi komme på den ytste dag, neste søndag er det fokus på Johannes døyparen og fjerde søndag er det naturleg at Jesus mor Maria er i fokus.

                                       "Gaudete in Domino,semper: iterum dico, gaudete"
                   (Gled dykk i alltid i Herren ! Endå ein gong vil eg seia:Gled dykk!) Fil 4, 4-5

tirsdag 22. november 2016

Poetica: Josef tømmermannen

   

Josef Tømmermannen


Dagslyset kverv men du er enno ikkje ferdig
tilmålte bord ligg klar
alt skal skøytast saman
oppdragsmannen ventar men ikkje i tolmod.
Du ropar på guten og han kjem:
"Hineni  - her er eg!"
Det blafrande lyset stødig i barnehender
du bøyer deg over det krossforma boret
som glir gjennom glatt trevirke
der naglene kan skyvast på plass
og du minnest engelens ord:
"Ver ikkje redd for å ta henne heim til deg, Josef !"
Draum eller røyndom, aldri nølande
Du lydige.


(til Georges de la Tours måleri "Josef tømmermannen")



fredag 11. november 2016

Leonard Cohen in memoriam

Eg kjøpte akkurat Leonard Cohen siste CD " You want it darker". Det vart også det siste han fekk gjort, eit verdig punktum for ein fantastisk produksjon av musikk og lyrikk over 60 år. I natt gjekk den 82 årige artisten ut av tida og inn i det store ukjente. Men vi kan heldigvis gleda oss lenge over det han har skreve og komponert.
Leonard Cohens tematikk spenner over det meste, men det er dei store spørsmåla i tilværet som stadig dukkar opp i tekstane hans: meininga med livet, døden, kjærleiken  og hat,erotikk og einsemd, mørke og lys, von og miskunn, tru og tvil. Han gjev aldri eintydige svar, her er alltid fleire spørsmål enn svar slik det ofte er i jødisk tradisjon. Hans jødiske bakgrunn kjem også klart fram i dei mange referansane til bibelske sitat og metaforar. "You want it darker" er eit klart døme på dette. Uttrykket "Hineni" er hebraisk for "Her er eg". I 1. Samuelsbok 3., Herren ropar på Samuel om natta, han trur det er Eli som ropar på han han og spring inn til Eli med svaret "Hineni!". "I am ready my lord" seier Leonard Cohen, i dag verkar det som eit nærast profetisk utsagn.

"You Want It Darker"

If you are the dealer, I'm out of the game
If you are the healer, it means I'm broken and lame
If thine is the glory then mine must be the shame
You want it darker
We kill the flame

Magnified, sanctified, be thy holy name
Vilified, crucified, in the human frame
A million candles burning for the help that never came
You want it darker

Hineni, hineni
I'm ready, my lord

There's a lover in the story
But the story's still the same
There's a lullaby for suffering
And a paradox to blame
But it's written in the scriptures
And it's not some idle claim
You want it darker
We kill the flame

They're lining up the prisoners
And the guards are taking aim
I struggled with some demons
They were middle class and tame
I didn't know I had permission to murder and to maim
You want it darker

Hineni, hineni
I'm ready, my lord

Magnified, sanctified, be thy holy name
Vilified, crucified, in the human frame
A million candles burning for the love that never came
You want it darker
We kill the flame

If you are the dealer, let me out of the game
If you are the healer, I'm broken and lame
If thine is the glory, mine must be the shame
You want it darker

Hineni, hineni
Hineni, hineni
I'm ready, my lord

Hineni
Hineni, hineni
Hineni







torsdag 10. november 2016

Ditt nærvær er min glede

"Ditt nærvær er min glede" med undertetittelen "Elisabeth av Dijons liv og budskap" av Koen de Mester kom på norsk på Efrem forlag for eit par år sidan. Det er ein kort biografi om denne  fascinerande kvinna som hadde ein bodskap som godt kan oppsummerast i tittelen på boka. Siste delen av boka har tittelen "Å tilbe Den Treenige Gud. Retrett med Elisabeth av Treenigheten" av den svenske biskopen Anders Arborelius som lik Elisabeth høyrer til karmelittordenen. Mitt eksemplar er signert av biskop Anders: "In Laudem Gloriae. I bønens enhet! 27.11.2010. Anders Arborelius ocd."
Vi feira akkurat minnedagen for Elisabeth 8. november og i år er ho særleg aktuell i det Kyrkja 16. oktober offisielt gav henne ein plass mellom dei heilage. 32 år etter at ho vart erklært salig av pave Johannes Pauls vart ho erklært som heilag av pave Frans. Vi er så takksame for at vi også i år fekk ein ny helgen i Karmel !
Elisabeth av Dijon (fødd Catez), også kjent med klosternavnet sitt Elisabeth av Treenigheten (Elisabeth de la Trinite Dijon) vart fødd 18.juli 1880 i ein fransk offiserfamilie, Faren døydde tidleg og ho vaks opp saman med mora og den tre år yngre søstera Marguerite. Elisabeth hadde eit stort musikalsk talent, og mora såg for seg ein karriere som konsertpianist for henne. Særleg glad var ho i Chopin og Schumann.
Alt tidleg i tenåra kjente Elisabeth eit kall til klosterlivet, men lydig mot mora venta ho til fylte 21 år.
I 1901 slutta ho seg til Karmel i Dijon og i 1903 kunne ho avlegga sine første løfter. Elisabeth fekk ikkje mange år i Karmel, 9. november 1906 døydde ho av binyresvikt, Addisons sjukdom som ein på den tida ikkje hadde behandling for.
Elisabeth etterlet seg ikkje mykje skrifteleg, kanskje er det livet ho levde som er hennar viktigaste bodskap?
Biskop Anders oppsummerar det slik: " Elisabeth ønsker å hjelpe oss på reisen innover. Men husk, reisen innover skjer her og nå, - ikke i et vakuum. Det finnes alltid en risiko for at vi splitter det ytre fra det indre. Elisabeth er veldig konkret og praktisk. Hun vil hjelpe oss til å se at vår livsreise, vår frelseshistorie er et konstant møte med den Gud som har vært med fra første stund. Treenigheten som lever i oss. Det er hennes gave og hennes budskap til oss alle, at vi har denne indre himmel i oss alllerede nå. Midt i det vanlige livet vi lever,  kan vi forsøke å bli værende i kontinuerlig tilbedelse og lovsang."


Allehelgensdag 1906 har ho få dagar igjen å leva, ho mottek komunionen for siste gong. Til sin medsøstre seier ho følgjande: " Alt forgår! Ved dette livets aften er det bare kjærligheten alene som forblir. Vi må gjøre alt av kjærlighet. Vi må hele tiden glemme oss selv. Vår Herre vil så gjerne at vi glemmer oss selv... Å, om jeg bare alltid hadde gjort det!...."



mandag 7. november 2016

Jag dör inte, jag träder in i livet

Boka med tittelen "Jag dör inte, jag träder in i livet"  av karmelittmunk Wilfrid Stinissen kom ut i 2001. Her tek han opp dei store spørsmåla i livet og døden. "Vad är det som händer när vi dör ? Vad är det som skrämmer oss så med döden ? Finns det något sätt att leva i vänskap med döden utan at sluta älska livet ? "
Tittelen på boka er henta frå Therese av Lisieux sitt kjende utsagn då ho  var stilt overfor døden 24 år gammal. Ho var ramma av tuberkulose og gjennomgjekk store kroppslege lidingar, men vel så ille var det andelege mørkre ho opplevde desse siste månadane av livet sitt. "Han tillot at min sjel ble invadert av det tetteste mørket, og at tanken på himmelen, som for meg var så vidunderlig, nå kun ble gjenstand for kamp og kvaler..."
Therese har sitt perspektiv retta mot det hinsidige, men ho er også eit barn av si tid, det sekulære og rasjonelle 1800 talet. Sånn sett fryktar ho at døden bare er inngongen til eit evig mørkre, det er ikkje noko bak dødens forheng, bare natt og tomhet. " Du drømmer om lyset, om et land fylt av salige følelser, du drømmer om evig å få eie Skaperen av alle disse underverk. Du tror at du en dag skal få slippe bort fra tåken som omgir deg! Bare fortsett, bare fortsett, bare gled deg du, til det som døden vil bringe deg, ikke det du håper på, men en enda mørkere natt, intethetens natt!"
Tidlegare tiders menneske ville ikkje ha tenkt uttrykt seg slik, at det var noko bak døden var så sjølvsagt at til dømes middelalder-menneska aldri stilte spørsmål ved dette. Det dei eventuelt frykta var fortapinga, det å ikkje verta ein del av den flokken som til sist fekk sleppa inn i himmelen. I dei sekulære vestlege samfunna er det fleire og fleire som ikkje reknar med noko  liv etter døden, vi har dette livet og det er alt. Samstundes skjer det som br.Wilfrid karakteriserar som ei fortrenging og banalisering av dødens realitet. På spørsmålet om dei fryktar døden svarar mange at dei ikkje fryktar døden i seg sjølv, men dei kroppslege og psykiske smertene som kan koma i tida før døden. Eg trur kanskje dei ikkje er heilt ærlege når dei svarar slik ? Døden er det store ukjente som ingen av oss veit noko om, er det ikkje naturleg å vera redd for  det ukjente som vi aldri vender tilbake frå? Også Jesus var fylt av angst stilt overfor døden, "Han vart gripen av angst og gru." ( Mark. 14:33) Kanskje eit av dei klaraste uttrykka for at han også var sant menneske med same frykt og uro for det ukjente som oss.
Br.Wilfrid siterar Dostsojevskij i "Brødrene Karamazov" der ei kvinne oppsøkjer staretsen Zosima og uttrykkjer sin angst og uro for døden. Eg døyr og så er det brått ingenting. Kva skal eg gjera for å få mi tru tilbake spør ho den vise staretsen. Han svarar henne at det kan ho bare få gjennom å utøva aktiv kjærleik overfor sine medmenneske.  Bare kjærleiken kan overtyda oss om at sjela er udødeleg. "Å elska noko er å seia: du kjem aldri til å døy" seier filosofen Gabriel Marcel. Kjærleiken har alltid ein evighetsdimensjon, kjærleiken er ikkje innelåst i tida men strekker seg ut der tida ikkje er. Dette kan vi sjølvsagt ikkje sjå isolert frå den absolutte største kjærleiksgjerininga, å døy for andre slik Kristus gjorde for oss alle på Golgata. For kjærleiken er før tida og over døden, Therese tapte aldri dette perspektivet sjølv i det djupaste sjelelege mørkret. "Med evig kjærleik har eg elska deg, jomfru Israel" (Jer 31:3).
Alle døyr einsame blir det sagt! Det kan nok vera sant i mange tilfelle, ikkje minst i vår tid. Vi høyrer om folk som døyr på sjukehus og sjukeheimar utan at det er nokon der i den siste stunda, og vi høyrer om menneske  som ligg døde i bustaden sin i lang tid utan at nokon merkar det. Tidlegare tiders død skal vi vera forsiktig med å romantisera, det var mykje angst og liding knytta til dødsleia i førmoderne tid.Men akkurat på dette punktet var dei nok  flinkare enn oss, nesten alle døydde heime omgjevne av sine næraste, dei var ikkje åleine langt borte fra det kjære og kjente. Når døden nærma seg kom presten, ikkje nødvendigvis med trøstande ord men med det som trøstar og styrkjar meir enn ord: sakramenta ! Skriftemålet, sjukesalvinga og Viaticum, vandringsbrødet, det einaste måltidet som held utover både liv og død. Til sist bønene, i Ave Maria heiter det " Be for oss syndarar no og i vår dødsstund". Det heiter ikkje "Be for meg syndar", det er ein viktig skilnad!






tirsdag 1. november 2016

Messe i Qaraqosh

Den irakiske byen Qaraqosh ligg ca 3 mil frå storbyen Mosul. Byen hadde før krigen 50.000 innbyggjarar, dei fleste kristne. Då IS inntok byen for omlag to år siden fekk dei kristne tre valg: å betala eit stort beløp i skatt til IS, omvenda seg til islam eller bli drept ved sverdet. Så godt som alle flykta til dei nærliggjande kurdiske områda. Nyleg klarte dei irakiske regjeringsstyrkane å driva islamistane ut av byen, dermed kunne prestar frå den syrisk-katolske kyrkja igjen ta seg inn til sine gudshus i byen. Det var eit sørgeleg syn som møtte dei, islamistane hadde systematisk øydelagt alt som kunne minna om kristen gudsdyrking. Likevel  kunne fire prestar sist søndag feira messe i den raserte og brannskada katedralen i Qaraqosh. Det var ei viktig hending med stor symbolverdi for dei kristne innbyggjarane. Men framtida er usikker, mykje er øydelagt og det er usikkert om det nokon gong blir trygt å venda tilbake. Meir enn nokon gong treng dei kristne i Irak både materiell støtte og forbøn !

                             
                                 Feiring av messe i den brannherja katedralen i Qaraqosh


                                Ein irakisk soldat tenner lys og ber.

mandag 31. oktober 2016

Allehelgensdag

Vi feirar inngangen til Allehelgensdag 1.november. Minnedagen for alle heilage, ikkje bare dei kjente som har fått sin eigen minnedag i den liturgiske kalendaren. For dei fleste er ukjente, dei levde i kvardagen som Guds trufaste vener, og bare han kjenner deira tru og kjærleik. For menneska er dei gløymde, men vi kan likevel minnast alle desse ukjente no den første dagen i november.
Samstundes er dei bilete på den universelle Kyrkja som omfattar alle menneske , både  dei som lever  og dei som eingon levde. For døden er ikkje noko  absolutt skilje, "De hellige har sin bolig i himlenes rike, deres hvile varer evig. Halleluja!" (Antifon til laudes)
Men ein får også kjensla av å møta den universelle Kyrkja her på jorda, i dette livet. Til dømes når ein er ute og reiser og kan gå til messe i ei lita kyrkje på feriestaden. Språket er ulikt, men liturgien, feiringa av eukaristien er den same. Som katolikk er ein heime over alt i verda.

En el nombre del Padre, y del Hujo, y del Espiritu Santo.

Amen.

El Senyor este con vosotros
Y con tu espiritu.

Senor, ten pietad
Senor, ten pietad.

Cristo, ten pietad
Crosto ten pietad.


                                    Parroquia De San Fernando De Palma

mandag 24. oktober 2016

La Seu - Mallorcas katedral

Alt langt ute i Palmabukta får ein auge på katedralen, dette gotiske meisterverket like i sjøkanten i Palma. Katedralen vart påbegynt i 1306 og arbeidet har halde fram like inn i vår tid mellom anna ved Antoni Gaudi som vi framfor alt forbind med Barcelona.
Dei baleariske øyane vart erobra av maurarane på 900 talet og var muslimske område fram til kong Jaume 1. av Aragon gjorde opprør mot dei mauriske herskarane i 1229 og gjorde øyane på nytt til katolsk område. I følge historia tok han initativet til bygginga av katedralen men fekk ikkje sjølv oppleva det, men han ønskte å bli gravlagt der. På 1600 talet etter fleire hundreårs arbeid fekk katedralen den gotiske forma vi kjenner i dag med strebepilarar, glasvindauge, dei 20 sidekapella, klokketårnet og midtskipssøylene. Delar av interiøret er moderne, Gaudi setta sitt preg på koret med den omdiskuterte baldakinen, og enno nyare er sakramentskapellet utforma av den lokale kunstnaren Miguel Barcelo og innvigd i 2007 ! Dette kapellet med sine havsymbol glir harmonisk inn i dei gamle gotiske formene og understrekar at dette ikkje berre er eit museum og ein  turistattraksjon, men eit levande gudshus der det frameleis dagleg blir feira messe.










søndag 23. oktober 2016

Den heilage Catalina Thomas

Vi  køyrer frå Palma eit stykke opp i fjellet til Valldemossa, byen er kanskje mest kjent for at Fredric Chopin og sambuar George Sand budde her vinteren 1838-39. Går ein langs dei smale gaten ned i gamlebyen kjem ein til ei gammel kyrkje som er stengt, men litt lenger inne i gata dukkar det opp eit lite kapell.Det er fødestaden til  Mallorcas skytshelgen Den heilage Catalina Thomas (1533-74) også kjent som Catherina av Palma . Her finn vi eit alter med statue av henne og oppslag på ulike språk, mellom dei norsk !!, som fortel litt om Catalina. Ho var fødd i ein bondefamilie og vart tidleg foreldrelaus og vaks opp hos slektningar i nærleiken. Ho synte tidleg stor interesse for bøn og fekk etterkvart visjonar og mystiske nådegåver. I 1552 slutta ho seg til nonneklosteret St.Maria Magdalena i Palma der ho vart til sin død i 1574. Det oppstod tidleg ein lokal kult omkring Catalina, ikkje minst i heimbyen Valldemossa. I 1792 vart ho så saligkåra av pave Pius VI og i 1930 vart ho så heilagkåra av pave Pius XI.
Ho set enno sit tydelege preg på byen, på alle hus vi ein ved inngongen små plakettar med bilete av  Catalina og innskrifta: Santa Catalina pregau per nosaltres ( Santa Catalina be for oss).







søndag 9. oktober 2016

John Donne:No man is an island

Kanskje ikkje så mange kjenner til presten og diktaren John Donne (1572-1631), men mange har nok høyrt det mest kjende sitatet frå han:"No man si an island." Ernest Hemigway  nytta sitatet i sin roman frå den spanske borgarkrigen"For whom the bell tolls", Thomas Merton har det som tittel på ein av sine bøker. Sitatet er henta frå ein religiøs tekst, John Donnes XVII Meditasjon med overskrifta:"Den klokka som kling så mildt for ein annan, seier no til meg:Du må døy." Donne ser menneskeslekta som eit heile, vi er som ei bok av ein forfattar. Skjer det noko med ein av oss vedkjem det også alle andre.
"No man is an island, entire of itself;every man is a piece of the continent, a part of the main. If a clod is washed away by the sea, Europe is less, as well as if a promontory were, as well as a manor of thy friend`s or of thine own were: any man`s death diminishes me, because I am involved in mankind, and therefore never send to know for whom the bells tolls; it tolls for thee."
(Eit mennske er inga øy, sitt eige heile;kvar ein er ein bit av eit kontinent, del av fastlandet. Vert ein leirklump vaska i havet, gjer det Europa mindre, like mykje som gjaldt det eit forberg eller eit jordegods i ein vens eller ditt eige; kvart menneskes død minkar meg, for eg høyrer menneska til, så send ikkje bod etter kven klokka ringer for; ho ringer for deg)

Sterke ord som gjeld like mykje vår tid som John Donnes samtid. Donnes var ein mangesidig og samsett person, på mange måtar langt framom si tid. Han er til dømes den første som nyttar ordet "modern man" og han skriv om "sex" til skilnad frå "love".
Donne var fødd inn i ein katolsk familie som ætta frå den store Thomas More som vart henretta av Henrik 8, på denne tida var dette definitivt ingen fordel karrieremessig. Vel så ille vart det at han gifta seg med den den tretten år yngre Anne More utan at faren hennar hadde gjeve sitt samtykke til giftarmålet. Ho var hans livs store kjærleik og mange av kjærleiksdikta er retta til henne som "The good morrow" og det vakre "Since she whom I loved hath paid her last debt" som han skreiv då ho døydde bare 32 år gammal. Likevel vart John Donne etter kvart teke til nåde, han vart prest i den engelske kyrkja og til sist domprost i St. Pauls cathedral.

Det er for diktinga han vert hugsa, alt tidleg skreiv han vers som vart populære. Tematikken er med Tor Jonsons ord "berre kjærleik og død".  Døden er alltid nær for Donne og få har vel regissert sin eigen død så detaljert som han, men like viktig er kjærleiken også den erotiske kjærleiken. Donnes dikt er fjernt frå seinare tiders puritanske syn på kropp og erotikk. Under ein alvorleg sjukdom skreiv han sine religiøse meditasjonar som "No man is an island" er henta frå, og han var og ein høgt skatta predikant i St. Paul. Få dagar før han døydde held han si siste preike over salme 68, klar og velformulert. Sin eigen sjukdom og død kunne han ironisera over; "Eg ligg her sjuk, med lækjarar ikring, dei liknar geografar ved sitt kart." Til slutt fekk han sitt gravmæle mellom dei store i St.Pauls cathedral.




Den gode morgon (The Good Morrow)

Eg undrast på mitt ord kva du og eg
gjor` før vi elska ? Var vi vende av,
saug vi gleda som ein landsens leik,
ell`snorka i sjusovarens grav ?
All glede før er no som fantasi.
Ja, fagre kvinner eg fann hugnad i
og tok og fekk; om deg var dei ein profeti.

God morgon då, vår nyleg vakne sjel,
der ingen lenger ser på hin med frykt;
for Kjærleiken ser alt, kvar minste del,
eit lite rom vert inn i Altet rykt.
La sjøfarande dra på nyverdsferd,
lat stjernekarta syne verd på verd,
ei verd vert vi av våre to, for eitt vi er.

Mitt andlets ljos er du, og eg er ditt,
to hjarto kviler ut i våre drag.
Som halvkuler er vi, av kostelege snitt,
forutan vind frå nord og vestvend dag.
Alt det som døyr, var ujamt samansett;
i likeverdig elskhug, djup og lett
så ingen trøytnar, døyr vi aldri, vi er eitt.

(Åsmund Bjørnstads omsetjing)

onsdag 5. oktober 2016

The English Surgeon

"The English Surgeon" er ein dokumentarfilm frå 2007 av Geoffrey Smith med musikk av Nick Cave og Warren Ellis. Vi føl den engelske nevrokirurgen Henry Marsh (f.1950) som er på eit av sine mange oppdrag i Ukraina, der han saman med ukrainske kollegaer prøver å gjera noko for alvorleg sjuke pasientar i eit land der helsevesenet ikkje fungerar etter mange år med vanstyre. Det gjer inntrykk å følgja Henry Marsh  gjennom ein vellukka hjerneoperasjon som gjev ein ung mann eit nytt liv, men og den andre sida ved medisinen symbolisert i møte med familien til eit barn som døydde fleire år tidlegare etter ein mislukka operasjon.
Henry Marsh er ein reflektert mann som studerte filosofi og politikk før han valde medisinen og etterkvart den mest prestisjefylte spesialiteten nemleg nevrokirurgi. Ikkje minst  er han medviten om den hårfine balansen mellom triumf og tragedie som gjeld all medisin,men i uttalt grad den som skal skjera i hjernen, senter for vår personlegdom, våre kjensler og vårt medvit. Han har skreve om det i boka "Do no harm" som nyleg kom i norsk omsetjing. Der reflekterar han over sitt liv som kirurg , sine oppturar og nedturar, det er tydeleg at det gjer eit stort kjenslemessig inntrykk på han når utfall er  på den gale sida av den hårfine grensa mellom eit god liv på den eine sida og død eller vegetativ tilstand på den andre. Han siterar den franske kirurgen Rene Lerich:" Every surgeon carries within himself a small cemetery where from time to time he goes to pray."

Mange vart nok merksam på Henry Marsh etter at Karl Ove Knausgård nyleg skreiv eit lengre essay om han. Knausgård tok kontakt med Marsh etter å ha lesa boka hans og han følgde han under ein tur til Albania der han som i Ukraina hjelpte lokale kollegaer. Marsh har spesialisert seg på å operera på pasientar som er vakne under operasjonen , slik kan han merka straks han går for langt inn i friskt vev. Knausgård observerar dette og skriv om inntrykka sine i eit poetiske språk tydeleg prega av sin beundring for Marsh og for det mysterium som er  den menneskelege hjernen .

På slutten av filmen kjem Henry Marsh med dette utsagnet som bør gjelda ikkje bare medisinarar men alle menneske: " What would be the meaning if we could not help other people?
Nothing, absolutely nothing !"


torsdag 29. september 2016

Minnedagen for den heilage Therese

1.oktober feirar vi minnedagen for Den heilage Therese av Jesusbarnet ( av Lisieux). Ho har vorte ein av vår tids mest populære helgenar, og har vore til hjelp for mange, ikkje minst for oss i karmelittordenen. Therese levde frå 1873 til 1897, vart saligkåra i 1923 og heilagkåra i 1925. I 1944 vart ho utnemnt til skytshelgen for Frankrike saman med Jeanne d`Arc.  I 1997 utropte pave Johannes Paul henne til kyrkjelærar. Bodskapen til Therese favnar kjernen i kristendomen,noko som kjem klårt fram i følgjande sitat frå "Offerakt til Den Barmhjertige Kjærlighet":

"Ved dette livets aften vil jeg tre frem for deg med tomme hender, for jeg vil ikke be deg, Herre, om å telle mine gjerninger. Alle våre rettferdige gjerninger er ufullkomne i dine øyne. Jeg vil derfor ikle med din egen rettferdighet og med din kjærlighet få eie deg i all evighet. Jeg vil ikke ha noen annen trone, ei heller noen annen krone enn deg, å , du min Elskede !.....
I dine øyne er tiden som intet, en dag er som tusen år; du kan derfor i et nu forberede meg til å tre frem for deg....."



Ikon av familien Martin. Foreldra til Therese  Louis og Zelie  vart i fjor heilagkåra.

Mikkelsmess

I dag 29. september feirar vi det som frå gammalt vart kalla Mikkelsmess men og St.Mikaelsfest, Mikaeli eller Buferdsdagen. Dagen var heilagdag fram til 1770 og er i det siste igjen  teke inn i liturgien til Den norske kyrkja. Frå gammalt var det ein viktig høgtidsdag, men og ein viktig dag i den gamle årsrytmen, no skulle avlinga og dyra vera i hus, vinteren kunne trygt koma.

I katolsk tradisjon var dagen opprinneleg dagen for erkeengelen Mikael, dei to andre erkeenglane Rafael og Gabriel hadde andre festdagar, men frå 1969 vart desse slegne saman til ein minnedag for alle dei tre erkeenglane.
Erkeengelen Mikael (Kven er som Gud?) var etter tradisjonen leiar for dei englane som var trufaste mot Gud. Han leia dei i den sigerrike kampen mot Satan og er nemnt felire stadar i både Det gamle og Det nye Testamentet.

Gabriel (Guds kraft) møter vi fleire stadar i Bibelen. Han kjem med bodskapet til Sakarias om fødselen til Johannes døyparen, han viser  seg i ein draum for Josef, men aller viktigast er når han kjem med bodskapen til Maria og ho helsar han med det vi kjenner som Magnifikat.

Rafael (Gud har lækt) har og blitt æra frå dei tidlegaste tider særleg i Aust-Kyrkja. Han blir gjerne identifisert med engelen i Joh 5.4 som stig ned i dammen og rører opp vatnet  slik at den som stig ned i det blir lækt frå sjukdom.



"Havet bruste og jorden skalv da erkeengelen Mikael steg ned fra himmelen."

"Engelen Gabriel viste seg for Sakarias og sa:Din hustru Elisabet skal føde en sønn og han skal kalles Johannes."

"Jeg er engelen Rafael som står for guds åsyn, men dere, takk Herren og fortell om hans underverk."

(antifoner frå tidebønene)

fredag 23. september 2016

Padre Pio

Vi feirar i dag 23.september minnedagen for Padre Pio av Pietrelcina. Han døydde på denne dagen i 1968 og er ein av vår tids mest populære helgenar .
Padre Pio vart fødd i byen Pietrelcina nordaust for Napoli i 1887. Foreldrene var fattige og i oppveksten var han mykje sjuk. Alt som barn vist han seg som svært religiøs, og alt som femtenåring slutta han seg til kapusinerordenen. Han vart prestevia som 23 åring. Alt tidleg fekk han eit ry som ein heilag mann, då ei rekkje mirakuløse fenomen vart knytta til padre Pio. Det ein gjerne assosierar han med er stigmata, han fekk Kristi sårmerke alt under først verdskrigen og beheldt dei til sin dødsdag. Vel så viktig var nok det rykte han fekk som skriftefar og andeleg rådgjevar, hundretusenvis av menneske opplevde å få tilgjeving for sine synder og ein ny start i livet i møte med Padre Pio.
Vatikanet var i utgongspunktet svært skeptisk til dei mirakuløse fenomena knytta til Padre Pio, han fekk i periodar sterke avgrensingar på sin aktivitet og det vart planlagt å flytta han bort frå Pietrelcina. Det førte fleire  til store folkelege protestar ,og Vatikanet måtte gje seg  la han bli verande i heimbyen.
Under både første og andre verdskrig er det ei rekkje vitnemål frå soldatar som i kampsituasjonar hadde sett ein mann som dei seinare kjente igjen som Padre Pio.
I 1947 skal den då unge presten Karol Wojtyla seinare pave Johannes Paul, ha oppsøkt Padre Pio. Padre Pio skal då ha sett han for seg med kvite, blodige klede.
Ved eit anna høve skal ein av hans tilhengarar ha sagt til Padre Pio at han ønskte å bli ein helgen. "Eit frykteleg yrke, min son", skal Padre Pio ha svart.

Padre Pio var i si levetid ein omstridd mann, mange var svært skeptisk inkludert Vatikanet. Det vart hevda at han framkalte sårmerka sjølv med etsande væske og sånn sett ein humbugmakar. Grundige medisinske granskingar gav ingen god forklaring på sårmerka.
Etterkvart snudde også Vatikanet og i 2002 vart han heilagkåra av pave Johannes Paul. Meir enn 300.000 skal ha vore tilstades ved denne heilagkåringa og det understrekar kor populær han  etter kvart hadde blitt ikkje minst i heimlandet Italia. Pietrelcina har etterkvart blitt ein av dei viktig pilegrimsmål i Europa.
I vårt rasjonelle og sekulære land er det nok vanskeleg å forhalda seg til dei mirakuløse og overnaturlege sidene ved denne helgenen, og det treng vi vel heller strengt tatt ikkje. Vi kan velga å sjå  på dei mange som oppsøkte Padre Pio og opplevde at dei fekk hjelp av han. Dei er godt nok vitnemål om at han var ein heilag mann !



                                  Frimerke gjeve ut i samband med heilagkåringa av Padre Pio

Poetica:og

Og

..og augustmorgon skodde og tynt yr tunge steg i vasstung myr
der spindelvev tyngd ned av vassperler som ville glitra i solstrålene
ein annan morgon der ein bøyer seg over bæra varleg og ber dei med seg som ein alltid har gjort og trudde at dette var nytt likevel og ljoset vart tynnare og
smalare ein strekte armen ut som eit teikn lyttande til lydane av levande
vatn og fuglevenger som tøyer dagen attom dette ei svak susing ein
kunne kjenna det som yret mot huda enno varm av sommartimar og gå
slik attende berande på lukter og tankar iforventning meir til det som har
vore her og gjentek seg alltid enn det som skal koma og vera som noko nytt
innimellom alt det andre ein dreg på som no ikke er her men berre
som gjenlyden mellom desse løynde berga vaktande over myr og lynghei
og bekken som vitnemål talar varleg og skarpt inntil roen i glinsande
vasskorpe over djup som lyttar og dreg skimtar som i matte speglar trøtte
av altfor mange andlet og tida som no berre er eit svakt rop som kan
rørast med fingrane plukkast lik eit moge bær berast heim rørast ut med
sukker over svak varme og settast lokk på gøymd i kjellaren slik knuste
bær og knuste augneblinkar blir blanda sett bort og ein dag opna smakast
på du kjenner denne ømme smaken av augustmorgon yr og armar som strekkjer
seg utover og det er ingen skilnad lengre det gjentek seg varleg og………..



søndag 18. september 2016

A new path to the waterfall

Diktsamlinga "A new  path to the waterfall" kom ut i 1989, året etter at den amerikanske forfattaren Raymond Carver døydde bare femti år gammal. Boka var redigert av kona Tess Gallagher som og har skreve eit utfyllande forord. Boka innheld dikt og korte notater Carver skreiv det siste året han levde etter å ha fått diagnosen langtkomen lungekreft. Innimellom er det sitat av kollegaer Carver sette høgt, framfor alt  Anton Tsjekov ( Carver er blitt karakterisert som ein amerikansk Tsjekov) men og andre som Tomas Tranströmer og Czeslaw Milosz. Boka vart svært godt motteken, Mellom anna Salman Rushdie skreiv  ein rosande omtale :" Poems strong enough to turn inevitable death into art ....... Read it. Read everything Carver wrote.... Raymond Carver was a great writer."

Er dette ei mørk og deprimerande bok ? Ja, her er mørke i Carvers fortid som han og skildrar i desse tekstane, oppveksten var tøff og som godt vaksen heldt han på å drikka seg ihel. "And he was going nowhere but down.So he changed his ways somehow. He quit drinking !" skriv han i diktet "Gravy".
Men hovudinntrykket er møtet med ein mann som har forsona seg med både livet og døden.

No need


"I see an empty place at the table
Whose? Who else`s ? Who am I kidding ?
The boat`s waiting. No need for oars
or a wind. I`ve left the key
in the same place. You know where.
Remember me and all we did together.
Now, hold me tight.That`s it. Kiss me
hard on the lips. There .Now
let me go, my dearest. Let me go.
We shall not meet again in this life,
so kiss me goodbye now.Here, kiss me again.
Once more.There.That`s enough.
Now, my dearest, let me go.
It`s time to be on the way."

Kjærleiksdikta til kona Tess (dei gifte seg like før han døydde etter å levd saman i mange år) som redda han då alkoholen held på å ta knekken på Raymond Carver, er små høgdepunkt.

Hummingbird

for Tess

"Suppose I say summer,
write the word "hummingbird,"
put it in an envelope,
take it down the hill
to the box.When you open
my letter you will recall
those days and how much,
just how much, I love you."


Og så til slutt på siste side dei optimistiske og forsonande orda i "Late fragment", Dei står og som ei innskift på gravsteinen til Carver.

"And did you get what
you wanted from this life, even so ?
I did.
And what did you want ?
To call myself beloved, to feel myself
beloved on the earth."



Poetica:Ein ny sti

Ein ny sti


Ein ny sti til kjelda
kvifor oppdaga eg det ikkje før 
eg som gjekk forbi der så mange gonger ?
Kanskje var det boka eg las
«A new path to the waterfall»
dikta Raymond Carver skreiv  det siste året han levde 
og såg klårare i vissa om at dagane var talde,            
eller var eg berre meir merksam 
ekstra klårsynt denne haustdagen ?
Eg føl stien som snor seg gjennom 
tett kratt innover skogholtet
der trekrunene legg svalande skugge over meg
for så å munna i ei glenn i skogen
der sola lyser opp og kjelda spring fram.
Kruset kan fyllast med kaldt septemberklårt vatn
løftast til leppene, ein første munnfull
lyttande – ingen uro, ingen
er dette svaret ?




mandag 5. september 2016

Mor Teresa - ein helgen for vår tid !

Mor Teresa av Calcutta vart i går formelt erklært som helgen av pave Frans. Det vart nemnt også i norske media der helgenkåringar vanlegvis ikkje er av så stor interesse. Med Mor Teresa var det annleis, mange også i vårt land har sett på henne med beundring ikkje minst etter at ho vart tildelt Nobels fredspris i 1979. Men det har og kome mange negative røyster. " Vårt Land har ei framside med bilete av Mor Teresa og tittelen "Kan en helgen bli for god?" Dei har intervjua prest Gyrid Gunnes, ho er som forventa negativ og meiner Mor Teresa har fått eit ufortjent godt rykte, ho kjempa ikkje mot fattigdom men dreiv eit prosjekt der det handla om å dyrka eigne idear. Henne om det. Filosofen Einar Øverenget ser heller ikkje på henne som eit ideal å sjå opp til. Den kjende ateisten Christopher Hitchens går enno lenger i sin kritikk.
Eg vel heller å lytta til ein som kjenner India frå innsida nemleg den syro-malabariske erkebiskopen
Baselios Cardinal Cleemis som og fungerar som president i den Katolske bispe-konferansen i India.

I eit intervju seier han. " It`s a great moment of joy and satisfaction for the Christians in india and also as a nation for the society of India, that one of our citizens and one of us i being greatly honored by respective bodies in the world, For example, starting with the  most valued honor given to Mother Teresa when she was living:" Bharat Ratna" that means "Jewel of India". And then the the world community honored her with the Nobel prize , and now for a person from the faith aspect, the highest honor that heaven can confer  is sainthood. Si it`s a beautiful blend of these two realities: acceptance of the human society, acceptance of the divine, or as we say heaven, that Mother Teresa is a saint. And it`s a matter of great joy for everyone, those who believe from the faith aspect, those who believe from the missionary aspect and those who believe in the service aspect. For everyone it`s  a great day of joy and satisfaction."
Slik er det mange indarar ser på henne, for ho var også ein brubyggjar respektert av såvel muslimar, som hinduar og buddhistar. Nyleg stor ein framståande muslimsk skiftlærd fram og uttrykte sin beundring for Mor Teresa. Ho var ein inspirasjon også i hans arbeid mot fattigdom.

Eg møtte henne først gong i Malcolm Muggeridge reportasje bok "Something beautiful for God". Muggeridge intervjuar henne og føl arbeidet som ho og søstrene driv blant ei fattige. For Muggeridge vart det eit vendepunkt og førte til at han eit par år seinare vart teke opp i Kyrkjas fulle fellesskap. Han skreiv følgjande: " For me, Mother Teresa of Calcutta embodies Christian love in action. Her faces shines with the love of Christ on which her whole life is centered, and her words carry that message to a world which never needed it so much."

Mor Teresa skeiv ikkje så mykje, til det var ho for travelt oppteken med å organisera sitt arbeid for dei fattige. Når det det vert ytra kritikk mot negative trekk ved Kyrkja  og enkelt personars svik ville ho ha svara: " Today what is happening in the surface of the Church will pass. For Christ, the Church is the same, today, yesterday and tomorrow. The Apostles went through the same feeling of fear and distrust, failure and disloyalty, and yet Christ did not scold them."


søndag 28. august 2016

Karmelittklosteret i Aleppo

Aleppo er stadig  i medias søkelys som følge av den brutale borgarkrigen i Syria, og beleiringa av byen som pågår i desse dagar  med store lidingar for sivilbefolkninga. Byen har tradisjonelt hatt ein relativt stor kristen minoritet frå mange ulike kyrkjesamfunn, ikke minst er her mange armenarar som er etterkomarar av dei som flykta frå det tyrkiske folkemordet for hundre år sidan. Inntil nyleg har  dei kristne levd relativt fredeleg saman med den muslimske majoriteten, men dette har forandra seg drastisk i det siste.Av 160.000 kristne reknar ein med at bare eit par titusen er att i byen. Dei som er att er dei fattigaste og mest resursvake, dei andre har for lengst flykta. Nyleg var det eit mediaoppslag om karmelittsøstrene i Aleppo som valde å bli i byen i solidaritet med den lidande befolkninga ! Karmel har eit kloster i utkanten av byen som vart grunnlagt i 1964, men ordenen har ein lang historie i Aleppo, alt på byrjinga av 1600 talet kom ei gruppe karmelittbrødre til byen. I dag er det fire syriske og to franske nonner  igjen i klosteret "Vår frue av Syria".

Ein av dei franske nonnene Sr Anne Francoise seier til media:" Korleis kan vi reisa i frå desse menneska midt i deira liding ? Vitnemålet ved at vi er tilstades er viktig for dei.  Vi får styrke og mot frå våre bøner, det er vårt vern. Diplomatiske løysingar har ikkje ført fram. No kan vi bare be til Herren om at denne krigen vil ta slutt."



Forbøn for Karmel i Aleppo !

Lenke til bilete frå ei betre tid i "Moniales Carmelites Dechaussees d`Alep" :

https://plus.google.com/+DebThurston/posts/HSbT9AWNGXG

torsdag 25. august 2016

August

Slutten av august, siste rest av sommar før hausten lar alt falla til ro. Poeten Stein Mehren har gjeve ut diktsamlingar sidan 1960, han har mange dikt om naturen og årstider også eit med tittelen 29.august.

"Barna som lekte her i sommer
har begynt på skolen, hvert ansikt er
tydeligere nu, nesten høstlig, plutselig
ett år eldre, styrtet ut av juli
og inn i årstidene igjen

Det er sent i august
og luften tung, hvert eple gløder
som sol i dis, før det faller, faller til
jorden så den synger under fotbladene
Du sensommersvimle

Du sommerblå hav, ennu
slår du solharpen din så mykt
inn i løvhenget at morgenen dirrer
Og fra nært og fjernt, klinger ennu
åretak og sommerstemmer ut av deg

For det er ikke høst, ennu
Men ekornet som titter frem bak en stamme
klatrer lynrapt rundt sommeren. Og forsvinner
Og stjernene henger i klaser, høyt over
rognebærtreet"


Og så "Høsten" frå den same samlinga "Det trettende stjernebilde" som kom i 1977.

"En kirke som ringer i jorden
ringer mykt og stille, ringer med bleke
blomsterblader, klokkene av tunge
sorgfulle tårn, Nu visner i denne dødens
fortrolige, ord faller stengrunn på
stengrunn, hvirvler blader strømmer i
lukkede kretsløp lidenskap, styrtede
fugler sirkler ned gjennom skyggenes rike
Når klinger så blekt høsten, da 
som dør, Nu som skal gjenoppstå, gjenoppstå"




torsdag 18. august 2016

Poetica:Kom vi likevel til Roma ?

Du tala alltid om Roma
femti- og sekstiårsdagen kom og gjekk
utan Roma-tur,
men du kom dit til slutt
som livsfrisk syttiåring,
den evige stad under sju høgder
og eit handtrykk frå pave som varer
heilt til alle minna forsvinn
inn i aldringas grå dis.
Når mysteriet er løyst
tek Wallander sin kunstnar-far med til Roma,
der eg går åleine over Piazza Navona
drikk låg novembersol frå Berninis fire floder
tenner lys hos St.Agnese in Agone
og ventar på Ingeborg Bachmanns vippehuske
som til natta skal ta meg opp
over Romas sju høgder og kanskje ned igjen
til Campo de`Fiori.
Vi kom aldri til Roma saman,
men kanskje kan vi likevel møtast på halvvegen
ein tidleg septembermorgon på Aventinarhøgda
når sola varlege løftar kuppelen frå Peterskyrkja.



                                                Åleine på Piazza Navona ein dag i november.