Den salige Maria Felicia av Jesus i Det heilage Sakrament

 Latin-Amerika er det kontinentet som har fleste katolikkar, likevel har vi ikkje så mange helgenar med latinamerikansk bakgrunn. Men 19. oktober fekk vi to nye i det pave Leo heilagkåra nonna Maria Carmen Rendiles og legmannen Jose Gregorio Hernadez, begge frå Venezuela.

Paraguay  er eit land vi knapt har høyrt om, bortsett frå at landet hadde det lengste diktatoriske styret i Sør-Amerika i det general Alfredo Stroessner styrte landet med jernhand frå 1954 til 1989.Paraguay er eit katolsk land, men landet har frå før berre ein helgen, Roque Gonzalez de Santa Cruz ein prest som levde på 1600 talet. I 2018 vart Maria Guggiari  Echeverria saligkåra og er dermed i ferd med å bli landets nye og svært populære helgen. Ho var ei karmelittnonne med klosternavnet Maria Felicia de Jesus Sacramentado ocd. Ho levde frå 1925 til 1959, ein saligkåringsprosess vart opna i 1997, og ho vart erklært venerabilis i 2010. Minnedagen er dødsdagen 28. april, og ho er skytshelgen for Paraguays ungdom.

Maria Guggiari vart fødd i ein liten by i utkanten av landet som den eldste av sju barn. Familien flytta seinare til hovudstaden Ascension.Ho mottok sin første kommunion i 1937, noko ho seinare hugsa som ei sterk andelege oppleving. Då ho var seksten år slutta ho seg til rørsla Katolsk aksjon trass i at foreldrene var imot det. Ho forplikta seg til dagleg kommunion og omsorg for fattige og lidande. Som for dei fleste helgenar var den daglege deltakinga i Eukaristien kjelda til hennar engasjement. Ho utdanna seg til lærar, og undervsite på barneskolar i tillegg til sitt sterk engasjement for Kyrkja. Gjennom Katosk aksjon traff ho medisinstudenten Angel Saua Llanes, son av en muslimsk innvandrar frå Syria. Ho vart forelska i han, og familien hadde sett for seg eit ekteskap, noko det ikkje vart noko av då Angel hadde eit kall til presteteneste. Dette var svært lite populært både i hans og hennar familie.

Ho kom tilfeldig i kontakt med priorinna for karmelittklosteret i hovudstaden, og ho forstod at ho hadde eit kall til klosterlivet. Angel hadde då byrja i presteseminaret, noko som var medverkande til til dette valget. Ho trådde inn hos karmelittnonnen i februar 1955, dei første løftene avla  ho i 1956. Ho tok då klosternavnet Maria Felicia av Jesus i Det heilage  Sakrament. I 1959 vart ho smitta av hepatitt- levernbetennelse frå ei medsøster ho stelte. Ho døydde 28. april 1959 etter bare fire år i klosteret , men etterlet seg eit sterk inntrykk på alle som hadde møtt henne. Hennar siste ord var :"Jesus, eg elskar deg. Kva for kjært møte! Jomfru Maria."

23. juni 2018 var fotballstadion  Estadio General Pablo Rojas fylt med fleire titalls tusen truande då kardinal Angelo Amato erklærte henne som salig. Kunstnaren  Koki Ruiz hadde lagd ei altertavle av  Maria Guggiari som og hadde kjelenavnet Chiquitunga, til det nytta han 30.000 rosenkransar samla inn frå heile landet. Eit fint minnesmerke for alle i Paraguay som er glad i sin ny helgen!

                                    Foto: ACI prensa

Sommarfuglar

 Fargerike norske sommarfuglar. Frå Dag og Tid november.

1.Admiral – Vanessa Atalanta

Admiral-sommarfuglen skal ha fått sitt navn alt på 1600-talet. Kanskje var det dei raude banda og kvite flekkane som gav assosiasjonar til admiralens uniform. Admiralen overlever ikkje norsk vinter, og innvandrar difor frå Sør-Europa på forsommaren. Ein del av neste generasjon dreg motsett veg på hausten. Vandresommarfuglar er også kjent frå andre kontinent, nyleg skildra i animasjonsfilmen for barn  « Sommerfuglen Sigurd».

2.Blåvinge – Polyommatinae

Blåvinger er ein talrik familie med mange arter som er  utbreidd på alle kontinent. Det er små sommerfuglar, under 40mm, med vakker blå farge i ulike mønster. I Norge er det registrert 18 artar, ofte er det heilt små detaljar som skil dei. Bilete er sannsynlegvis ein idasblåvinge. Dei overvintrar i puppestadiet og dukkar opp tidleg på våren.

3. Dagpåfugløye – Aglais io

Dette er ein dagsommarfugl som er lett å kjenne igjen på dei karakteristiske og fargerike vengene. Dagpåfugløye er relativt stor, vanlegvis  50 -60 mm. Dei overvintrar som vaksne individ, og dukkar difor opp tidleg på våren. Det er ein relativt ny art i Norge, først registrert i 1899.

Lille søster håp

 Frå St. Ansgar nytt november 2025.

Kjærleiken er det som bind saman, men kan ikkje skiljast frå trua og håpet. Størst blant dei er kjærleiken skriv Paulus, men håpet er det som ser framover. Den franske diktaren Charles Peguy samanliknar  med tre søstre, to store – trua og kjærleiken  og ei lita søster – håpet. Kanskje ser vi knapt det vesle håpet i midten mellom dei to store, men «Det er hun den lille, som trekker alt. For troen ser bare det som er, men hun ser det som skal bli. Kjærligheten elsker bare det som er, men hun elsker det som skal bli.»                           Tru – Håp -Kjærleik blir slik grunnpilarar i livet.

 

Frei Gilson populær brasiliansk prest

 Gilson de Silva Pupo Azevedo betre kjent som Frei Gilson er ein ung brasiliansk karmelittprest som på kort tid har blitt svært populær i heimlandet takka vera sosiale media. Han vart fødd i Sao Paulo 17.desember 1986 og vaks opp med mor og bestemor. Då han var ni år byrja mora å gå til messe og engasjerte seg i Kyrkja. Unge Gilson tok ho med til katekismeundervisning  og bønnegruppe. Dette sådde eit frø i han som seinare førte han til karmelittordenen og prestekall. 7. desember 2013 vart han ordinert til katolsk prest. Han leiar menigheten Son do Monte ( Fjellets lyd) som spreier bodskapen via sosiale media. Her har Frei Gilson vist seg ikkje bare som prest med kraftfulle preiker men og som låtskrivar og artist. Med gitar og sangstemme når han millionar av følgarar spesielt dei unge, via WhatsApp, Youtube og Instagram. Hans rosenkrans andaktar seint på kvelden har blitt særleg populære med ein million følgarar.

Brasil er verdas største katolske land, men det er eit land med store sosiale problem  i form av fattigdom og kriminalitet. Noko vi såg nyleg då det vart utkjempa krigsliknande samanstøyt mellom politiet og gjengkriminelle. Politisk har landet vore splitta ikkje minst under høgrepopulisten Jair Bolsonaros presidentperiode. Sjølv om landet har flest katolske innbyggjarar i verda har katolisismen gått tilbake på bakgrunn av karismatiske protestantiske gruppers framgong. Dei har også for ein stor del støtta Bolsonaro politisk. Den katolske kyrkja har nok og gått i meir høgreorientert retning, og klart meir synleg enn venstresida. Men tilbakegongen ser no ut til å stoppa opp, kanskje takka vera prestar som Frei Gilson?  Han kjem ikkje med ein politisert bodskap, men formidlar den kristne bodskapen i ei form som når fram til dei mange unge som er grepe av ein katolsk - karismatisk fornying samstundes som dei knytter seg til det som er tradisjonell katolsk religiøsitet med sterkt fokus på eukaristien! Kanskje ikkje tilfeldig at det er ein karmelittprest som formidlar dette?

                                                Foto: Creative commons attribution 3.0 unported licence

November

 Hans Børli ( 1918- 1989) tømmerhoggar og ein av våre mest siterte poetar. Kanskje avdi han med få og enkle ord set fokus på dei små og konkrete element såvel i naturen som i dagleglivet, dei som likevel er noko meir utover det vi ser og sansar her og no. Det er ein vid himmel over dikta,vi kjenner på det evige og uforklarlege, augneblinken,denne vesla stunda ,” disse ørsmå sekundene, skal leve usårlig i Tiden i all evighet.”

Han skildrar naturen gjennom årstidene, også grå, mørke og regnfulle november.

“ Så grått og stumt

November.

Ingen klang i lufta, stille

som i kjerkeklokka

en messefallsdag.

Den knisende lauvlatteren

forstummet i skogen, lukt

som av grå gravjord.

November-

sommeren slutt og

vinteren ennå ikke begynt.

Et interregnum, en tomhet

stor som på en gravølslåve

der de nettopp har “søngi ut” liket

og en øde eim av salmer og sorg

henger att i lukta av gammelt  høy.

Det er som stillheten oppe i himmelen 

og stillheten nede på ei ribbet jord

visker ordløst sammen om en avdød gud”

Men det er stjerner også i november:

“Stjernene i november

store, klare

over lasete

lauvfallslier:

Utkjempet sorg,

ensomhet, ord

fra tusen uskrevne

kjærlighetsbrev,

brodert med nennsomme  sting

av glitrende sølvtråd

på himmelens djupblå fløyel.”

Maria dogmer

 Helgenar generelt og Maria spesielt er det utan samanlikning det hyppigaste tema som dukkar opp når ikkje- katolikkar stiller spørsmål om katolsk lære. Det er ikkje alltid så lett å forklara for dei som tilhøyrer ei retning der Maria nærast vart ein lite viktig biperson i Evangeliet, slik tilfelle vart under Reformasjonen på 1500 talet. Men rett skal vera rett, det var nok på ingen måte Martin Luthers intensjon. På den andre sida kan ein falla i motsatt grøft med ei overdreven Maria dyrking, der ho nærast får ein gudinnestatus. Ein del katolikkar har ivra for at Maria også skal få tittelen “Co- Redemptrix” ( medforløysar) som eit dogme i tillegg til dei tidlegare erklært Maria dogmene.Frå før har vi erklæringa om Maria som “ Theotokos” ( Gudføderske) frå konsilet i Efesos i 431, Maria som evig jomfru frå 649, og i nyare tid pave Pius IX erklæring om ar Maria ikkje er undelagt arvesynda frå 1854, og til sist pave Pius XII erklæring om Marias opptaking i Himmelen med sjel og lekam frå 1954. Alle desse erklæringane vekte debatt, særleg dei to siste, og vart heftig kritisert frå protestantisk hald. Dei står fast som katolsk lære i dag! 

Vatikanet kom  for eit par dagar med eit skriv som har den latinske tittelen “ Mater Populi Fidelis” ( Mor til Guds trufaste folk), utarbeidd under pave Frans og no godkjent av pave Leo. Det blir her slått fast at uttrykket “Co- Redemtrix” ikkje skal nyttast då det lett kan skapa forvirring rundt Kristi unike posisjon i Frelsesverket. Samstundes blir Marias eineståande rolle i forhold til Kristus som den einaste frelsar og forløysar framheva. “Frå inkarnasjonen til korset og oppstoda var ho knytt til Kristus på ein måte som er unik og overgår alle andre truande” 

Dett er eit viktig skriv som hjelper oss til å unngå ei overdrivendMaria dyrking samstundes som det framhevar hennar unike posisjon i Frelsesverket. I bryllaupet i Kana vart ho minna på at det ikkje er meir vin, og ho viser då vidare til Jesus. Seinare vert det hennar oppgåve å halda fram med det same.. Vi kan då vera frimodige som bryllaupsgjestene og be om hennar forbøn i vissa om at det alltid blir løfta vidare til Sonen !

Sommerfuglar og gjenfortrylling

 Sommerfugler fascinerar meg særleg Admiral sommarfuglen - Vanessa Atalanta. Det er ein vandresommarfugl som trekk nedover mot Sør- Europa og Nord- Afrika på hausten. Det er ein relativt ny art i Norge med åtferd som ikkje erså lett å forklar genetisk og evolusjonært. Det skjer ikkje så rask forandring i den genetiske koden, kva er det då som leiar Admiralen sørover på denne relativt nyleg oppdaga ruta ? Denne vesle fargerike skapnaden, omlag 5 cm stor og med hjerne som eit knappenålshovud! Då vitenskapen utvikla seg frå 17- 18 hundre talet skjedde det ei avfortrylling av verda slik filosofen Max Weber uttrykkjer det. Eit mekanistisk syn på såvel fysikk og biologi vart dominerande, og dermed trua på endelege og enkle forklaringar. Kvantefysikken og moderne genetikk trakk grunnen vekk under denne mekanistiske forklaringa.Årsak og verknad er ikkje lenger så lett å forklara i eit kvantefysisk perspektiv, genetikken er ikkje ein enkel avlesbar kode, då ville vi vore robotar programmert for eit habitat og eit åtferdsmønster. Det er vi ikkje og heller ikkje den vesle, fargerike admiral- sommarfuglen. Vi er  heller ikkje nærarer til å forstå kva liv er og kva medvit er! Å sjå sommarfuglen ein haustdag snart på veg sørover er sånn sett ei grenseerfaring, det bidreg og til gjenfortrylling av tilveret! Det er ein heilskap, meir samansett og komplekst enn vi har kunna forestilt oss. Vitskapen rører seg i dette rommet mellom avfortrylling og gjenfortrylling, alltid søkande og undervegs. Eg er ikkje ein stor fan av Richard Dawkins, men han har eit poeng når han skriv:” Science is the poetry of reality.” Vi kan både som deltakarar og tilskodarar bare stilla oss fulle av undring til dette store og fascinerande tilveret!

 Fargerike norske sommarfugler

1.Admiral – Vanessa Atalanta

Admiral-sommarfuglen skal ha fått sitt navn alt på 1600-talet. Kanskje var det dei raude banda og kvite flekkane som gav assosiasjonar til admiralens uniform. Admiralen overlever ikkje norsk vinter, og innvandrar difor frå Sør-Europa på forsommaren. Ein del av neste generasjon dreg motsett veg på hausten. Vandresommarfuglar er også kjent frå andre kontinent, nyleg skildra i animasjonsfilmen for barn  « Sommerfuglen Sigurd».

2.Blåvinge – Polyommatinae

Blåvinger er ein talrik familie med mange arter som er  utbreidd på alle kontinent. Det er små sommerfuglar, under 40mm, med vakker blå farge i ulike mønster. I Norge er det registrert 18 artar, ofte er det heilt små detaljar som skil dei. Bilete er sannsynlegvis ein idasblåvinge. Dei overvintrar i puppestadiet og dukkar opp tidleg på våren.

3. Dagpåfugløye – Aglais io

Dette er ein dagsommarfugl som er lett å kjenne igjen på dei karakteristiske og fargerike vengene. Dagpåfugløye er relativt stor, vanlegvis  50 -60 mm. Dei overvintrar som vaksne individ, og dukkar difor opp tidleg på våren. Det er ein relativt ny art i Norge, først registrert i 1899.

Nye helgenar

I går 19.oktober erklært pave Leo sju nye helgenar i Den katolske kyrkja. Eg har tidlegare skreve om hans første helgenkåring i september der Carlo Acutis og Pier Georgio Frassati vart erklært som heilage. I går var 70.000 samla på Peters plassen, av dei mange pilegrimar frå Venezuela med sitt nasjonalflagg som kjennemerke.

Pave Leo innleia: " I dag har vi framfor oss sju vitner, dei nye heilage, som med Guds nåde  heldt truas lampe brennande. Ja dei blei i seg sjølv lamper som kunne  spreia lyset frå Kristus utover verda.Må deira forbøn vera oss til hjelp i våre prøvelsar, og må deira eksempel inspirera oss i vårt kall til heilagdom."

To av dei nye heilage kjem frå Venezuela og vert dei første helgenar frå dette Sør-Amerikanske landet som har vore i medias fokus i det siste av politiske grunnar. Eg har tidlegare skreve om legen  Jose Gregorio Hernandez Cisneros. Den andre helgenen frå Venezuela er Maria del Carmen Rendiles Martinez (1903-77) ,ei nonne som trass i at ho vart fødd utan den eine armen gjorde ein innsats for Kyrkja og sine medmenneske utover det vanlege. I 1965 grunnla ho ordenen  Jesu tjenere i Caracas.

To martyrar er mellom dei heilage, den eine Peter To Rot frå Papua Ny Guinea, han vart drept under den japanske okkupasjonen i Den andre verdskrigen. Den andre er Ignatius Maloyan, ein biskop i den armensk-katolske kyrkja som vart drept under folkemordet på armenarane under Den første verdskrigen.

Bertolo Longo er kanskje den av dei heilage som er best kjend i Italia. Han var advokat og forlet Kyrkja som ung og vart satanist, men etter kvart kom han  tilbake til Kyrkja. Han grunnla Vår Frue av Rosenkransen i Pompeii, som er eit populært pilegrimsmål. Han framheva Maria og Rosenkransbøna, og han foreslo bøner også konsentrert om Jesu offentlege liv. Det inspirerte pave Johannes Paul II til i 2002 å føya til Lysets mysterier i Rosenkransen på torsdagen!

Ytterlegare to kvinner, begge nonner, vart erklært som helgenar denne søndagen. Vincenza Maria Poloni grunnla ordenen "Barmhjertighetens søstre i  Verona". Maria Troncatti også ei italiensk nonne, som i 44 år verka som misjonær blant urfolket shuarene i Amazonas i Ekvador." Ho ofra heile sitt liv til å hjelpa denne folkegruppa som lærar, sjukepleiar, kateket og mange andre tenester. Folket sette henne svært høgt, ho var deira "Madrecita - Vesle Mor".

19. oktober var også Misjons-søndagen og pave Leo avslutta: " Kyrkja er i sitt vesen heilt misjonerande, men i dag ber vi spesielt for dei menn og kvinner som forlet alt for å bringa evangeliet til dei som ikkje kjenner  det. Dei er håpets misjonærar mellom menneska. Måtte Herren velsigna dei."

St.Patricks Cathedral

 St.Patricks Cathedral ligg sentral på Manhatten og er på mange måtar sentrum i amerikansk katolisisme. Eg var der til messe for ein del år tilbake, det var erkebiskop seinare også kardinal Timothy Dolan som forretta messa. Eg hugsar det som ei svært fin oppleving. Katedralen var ferdig i 1879 og var vigd til Irlands nasjonalhelgen St. Patrick etter initativ frå irske immigrantar med erkebiskop John Joseph Hughes i spissen. Nyleg har katedralen vore i fokus i samband med avdukinga av spektakulære veggmåleri utført av kunstnaren Adam Cvijanovics etter initativ frå erkebiskopen. Kunstverket har tittelen:”What`s so funny about Peace,Live and Understanding”, tematikken er såvel historisk som dagsaktuell og utan tvil med ein viss politisk undertone. Ei viktig inspirasjonskjelde er openberringa i Knoch i Irland 21.august 1879, same år som katedralen stod ferdig. 15 personar i byen skal då ha fått eit syn av Jomfru Maria, Josef og evangelisten Johannes saman med Guds Lam omgjeven av englar.Seinare har dette vorte eit populært pilegrimsmål.

Veggmåleria knyter fortid og notid i det vi får sjå dei første truande immigrantane som kom til New York for to hundre år sidan og scener frå notidas storby. Mange historiske personar dukkar opp i kunstverket, vi har alt nevnt erkebiskop Hughes som starta bygginga av katedralen, amerikanske helgenar som Frances Xavier Cabrini og den første “ native american” som er kanonisert Kateri Tekakwitha dessutan ei kvinne frå moderne tid, Dorothy Day, grunnleggar ac Catholic Worker Movement og ein mogleg framtidig helgen. I forgrunnen også vår tids immigrantar, og over det heile dei vernande englane.

Vår Frue av Rosenkransen

 Oktober er Rosenkrans- månaden, minnedagen er 7. oktober. Vi feirar og Vår Frue av Fatima. Etter messe er det prosesjon med Maria- statue i spissen og Rosenkransbøn i fellesskap. Ein fin og trusstyrkande kveld!

Herlighetens mysterier

rediger

• Jesu oppstandelse fra de døde (Joh. 20,1-10)
• Jesu himmelferd (Apg. 1,6-11)
• Den hellige ånds komme (Apg. 2,1-12)
• Marias opptagelse i himmelen (Åp.12,1)
• Marias kroning i himmelen (Åp. 2,10b)

Ave Maria på bokmål

Hill deg, Maria, full av nåde,

Herren er med deg,

velsignet er du iblant kvinnene,

og velsignet er ditt livs frukt, Jesus.

Hellige Maria, Guds mor,

be for oss syndere,

nå og i vår dødstime.

Amen.

På nynorsk:

Ver helsa, Maria, du som har fått nåde,

Herren er med deg.

Velsigna er du mellom kvinner,

og velsigna er ditt livs frukt, Jesus.

Heilage Maria, Guds mor,

be for oss syndarar,

no og i vår dødstime.

Amen.

På latin:

Ave Maria, gratia plena

Dominus tecum, benedicta tu

In mulieribus et benedictus

Fructus ventris tui Iesus.

Sancta Maria, Mater Dei,

Ora pro nobis peccatoribus,

Nunc et in hora mortis nostrae.

Amen

Nye helgenar frå Venezuela

 19.oktober vil pave Leo utpeika sju nye helgenar, to av desse frå Venezuela. Dette landet med store interne problem får dermed sine første helgenar. Den eine er  Maria Carmen Rendiles (1903-1977), grunnleggar av ein nonneorden "Jesu tjenere i Caracas".Den andre er kanskje meir kjent iallfall i heimlandet, legen Jose Gregorio Hernandez ( 1864-1919). Han vart saligkåra i 2021, og går no snart frå salig til heilag.

Jose Gregorio Hernandez vart fødd i ein avsidesliggjande landsby i Andesfjella. Han tenkte på jusstudiet, men foreldrene oppmuntra han til å studera medisin, og han vart utekssaminert i frå universitetet i Caracas i 1888. Hernandez viste seg som ein uvanleg dyktig student og fekk stipend for vidare studiar i Europa. Han oppheldt seg i Paris der han studerte bakteriologi, patologi og fysiologi. Han tok med seg dei nyaste framskritt tilbake til Venezuela. Ein periode var han tilbake i heimbyen som lege, men resten av livet verka han i Caracas. Han dreiv praksis der han særleg hadde eit auge for dei fattige og forkomne, samstundes arbeidde han akademisk, og han underviste medisinstudentar. Hernandez var ein mann med mange talent, han snakka fleire språk, han var musikalsk, sydde sine eigne dressar og  skal ha vore ein dyktig danser, men framfor alt var han ein svært from mann. Det var som i mange høve mora som hadde formidla trua til han. " Helt fra voggen av lærte min mor meg dyd, hun lot meg vokse opp i kjennskap til Gud og gav meg kjærligheten som veiviser." Det førte til at han i sitt profesjonelle liv som lege heile tida såg Kristus i dei sjuke, fattige og lidande. Han fekk tilnavn som " de fattiges lege", "kjærleikens apostel" og "vonas misjonær".

Jose Gregorio Hernandez følte  også på eit kall som munk eller prest. Han reiste to gonger til Italia, den ein gongen for å bli karteuser munk, den andre gongen for å byrja på presteseminar. I begge tilfelle måtte han gje  seg av helsemessige årsaker. Tilbake i heimlandet held han fram sitt arbeid som lege , ikkje minst gjorde han ein stor innsats under spanskesyka som ramma landet. Han døydde på tragisk vis i ei trafikkulukke  29. juni 1919. Ei stor folkemengde følgde han til grava. Han vart ein svært populær i heimlandet også etter sin død. ikkje bare blant katolikkar, men også i dei synkretistiske religiøse retningane. Dette kan nok ha verka inn på saligkåringsprosessen som vart innleia i 1949, og førte fram til saligkåringa i 2021 i Caracas under leiing av erkebiskopen. Etter eit nytt stadfesta mirakel er han no klar for heilagkåring 19. oktober. 

Heilage Jose Gregorio Hernandez be for alle sjuke og lidande ! 

Elegi over massakrer

 Poeten Arnold Eidslott har i diktsamlinga “ Det forlatte øyeblikk” frå 1978 ein lang diktsyklus med tittelen “Elegi over Oradour-sur- Glane” . Det er kanskje ikkje så mange utanfor Frankrike som kjenner til denne vesle landsbyen i Sør-Vest Frankrike som Eidslott set fokus på . 10.juni 1944, kort tid etter D- dagen gjekk tyske SS- soldatar inn i landsbyen og massakrerte 642 sivile på dei mest grusomme måtar. Det var hevn for drap på tyske offiserar i dette området.Ekstra tragisk var det at landsbyen sannsynlegvis vart forveksla med den nærliggjande Oradour-sur-Vayres som også er eit poeng i Eidslotts dikt. President de Gaulle avgjorde etter krigen at Oradour-sur-Glane ikkje skulle byggast opp, men ruinane skulle stå som eit evig minnesmerke over denne brutale massakren på uskuldige sivile.

Eidslott innleiar sterkt og bibelsk:

“Bær røkelse

frem for våre døde

i Jesu vår gjenløsers navn.

—————-

“Oradour-sur-Glane

Med asken av dine døde

vitner du for Herrens trone”

Vidare:

“Døden overalt

Som vinden og regnet”

Så tekstar som kraniet, verdensbrannen , kor av de døde, men det er ikkje bare mørkt, i Gloria lyder eit av versa: 

“Oradour-sur-Glane

der er åpnet en vei

gjennom det ytterste mørke

Selv de som ammet døden

skal trøstes”

Det avsluttar med Gråten frå nabolandsbyen Oradour-sur-Vayres:

“I demringen tok det til å gråte

Det gråt like ved og langt borte

Folk rev vinduene opp og tendte lys

i de redde husene sine

Og gråten silte ned fra kirketårnet

og rullet inn fra åpne havet

Man skjøt med skarpt etter gråten

og gikk manngard med store lykter

Men gråten lot seg ikke stanse

Det var i demringen før hanen gol

Oradour-sur-Glane flammet i skyene

og de døde sto opp til sin egen messe

Snart gråt både himmel og jord

og varm aske fløt i det  høye rommet

Da sto Frelseren forklaret frem

og kastet tausheten ut som et garn

Og det ble stille på jorden

og i himlen og på havet langt borte

Det var i demringen og hanen gol

Tre ganger fra jordens fire hjørner”

Det handlar om juni 1944 i ein liten by i Frankrike, men det er like mykje dagsaktuelt. Vi kan byta ut Oradour-sur-Glane med Ukraina, Kongo, Sudan, Nigeria eller Gaza! Død,flammer, oske og gråt er den same, men vi vonar og trur at det ein gong vart opna ein veg utover  lidinga og døden! 

Mikkelsmesse

 

De hellige erkeenglene Mikael, Gabriel og Rafael

29. september feirer vi minnedagen for de tre hellige erkeenglene. Dagen var tidligere en minnedagen for erkeengelen Mikael, i norsk tradisjon kjent som Mikkelsmesse, Mikeli eller buferdsdagen. Mikael betyr «Hvem er som Gud?»  Dagen var avmerket på primstaven og levde i bevisstheten til folk inntil for to generasjoner siden (mine besteforeldre fødde på 1890- tallet) dvs.400 år etter at Norge formelt ble luthersk! Ved liturgireformen i 1969 ble dagen omgjort til en felles merkedag for de tre englene. Alle er omtalt i Bibelen, men etter tradisjonen er Mikael den viktigste. Han er leder for englene, og fører an i kampen mot djevelen og de falne englene. Han redder de troendes sjeler og kjemper for Guds folk. Han leder sjelene frem til Paradis, i folkevisen Draumkvedet står det om Mikael: «Og det var  Sankte Sålemikkjel. Han vog i skålevikt.Så vog han alle syndesåline  heim til Jesum Krist.» I Kirkens tidlige historie er det beskrevet mange visjoner av Mikael, og det eksisterer tallrike kapell og grotter med hans navn i Europa.

Erkeengelen Gabriel som betyr «Guds kraft» er nevnt en rekke ganger i evangeliene. Han er budbringer til så vel Sakarias, Maria og Josef. Gabriels hilsen til Maria «Vær hilset du som har fått nåde! Herren er med deg!» innleder hele frelseshistorien. I Det gamle testamentet hjelper han profeten Daniel til å forstå sine visjoner om Kristi komme.

Rafael som betyr «Gud har helbredet» er kanskje den minst kjente erkeengelen. Han er blitt identifisert som engelen beskrevet i Johannes evangeliet som stiger ned og rører opp vannet i Betesda dammen. Han er også nevnt i Tobits bok der han tar seg av Tobias på hans reiser. Derav kommer det nok at han er blitt skytshelgen for pilegrimer og reisende.

La oss denne dagen glede oss over erkeenglene som er Guds sendebud og våre hjelpere på veien til det evige livet!

 

The silent island

 Gårsdagenes forestilling i Kilden, Kristiansand vart ei sterk oppleving såvel visuelt som lyttande. Det var eit samarbeide mellom Kilden og Kunstsiloen der musikken var samkjørt med det visuelle i form av spennande animasjonar. Kvelden byrja med Kjetil Bjørnstads tonesetting av John Donnes kjent og ofte siterte tekst “ No man is an island, entire of himself. Every man is a part of the continent, a piece of the main.”  Avslutninga var Henry Purcells “ When I Am Laid in Earth.” Frå Dido og Aeneas Mellom dette musikk av Fartein Valen - La isla de las Calmas ( The silent island), Johannes Brahms, Arvo Pärt, David Lang, Philipp Glass, Anatoly Lyadov og Henryk Gorecki.  Kanskje opplevde ein litt av det som den tyske sosiologen Hartmut Rosa kallar “resonans” - ein slags  vibrerande kontakt mellom ein sjølv og verda.”Det finnes øyeblikk da verden synger - et anruf- til oss.”  Kva er det som karakteriserar denne opplevinga av resonans? Rosa nevner fire aspekt: noko som rører oss utanfrå og som vi i neste omgong gjev respons på. Resonans vil så føra til ein transformasjon, ei forandring. Men vi har ikkje kontroll over denne resonanserfaringa, vi rår ikkje over den. Resonans blir slik sett ei motvekt mot den “ akselerasjonen” som karakteriserar det moderne samfunnet. Kva erfaringar er det som leiar inn  til denne resonansen? I går var det utan tvil  kunst og musikk, ein annan dag poesi, naturopplevingar, mellommenneskelege møte og erfaringar, og ikkje minst religion som Rosa skriv om i “ Det lydhøre hjertet.” Det synes likevel som musikken er i ei særstilling som oppleving av resonans.

Den estiske komponisten Arvo Pärt seier om dette:”Man kan skriva om sine upplevelser, musikkens struktur, dess form och kanske något mer. Det är betydeligt svårare att överföra själva musikken til  ord. Jag tror att den sanning som finst i konst och musik orsakar en djup och hemmelighetsfull resonans hos en människa. Det sker när man själv har ett behov av att finna sanningen och har en gåva att känna igen denna sanning.”

Martyrer

 Eg  har fleire gonger tidlegare skreve om dei 16 karmelittnonnene frå Compiegne som vart avretta 17. juli 1794 under Den franske revolusjonen. Dei vart saligkåra i 1906 og kanonisert av pave Frans 18. desember i fjor. I går vart dei feira i ei høgtidelege takkseiingsmesse i Notre-Dame de Paris leia av erkebiskop Laurent Ulrich. Han framheva deira vitnesbyrd gjennom martyriet som relevant også for vår tid. Mange frå karmelitt familien var tilstades for å hylla sine  medsøstre. Seinare på dagen var det ein prosesjon gjennom Paris gater frå Conciergerie der dei sat fengsla og så kjørt til Place de la Nation der dei vart henretta og deretter kasta i massegraver på Picpus kyrkjegarden. Mange karmelittar deltok i denne korsvegen mellom anna saman med speidergrupper.Seint på ettermiddagen samlast dei på gravplassen der dei og fekk æra ein relikvie, ei lita statue av Jomfru Maria som priorinna bar med seg og som  nonnene fekk kyssa før dei steig opp på skafottet! Pave Leo sendt ei helsing der han hylla desse heroiske karmelittnonnene. " Framfor skafottet er desse karmelittane frå Compiegne ikkje lenger offer for ein arrestasjon, men opphav til ei storslagen gåve."

Dagen etter var den naturlege oppfølginga  ei økumenisk markering av vår tids mange martyrar som tok stad i Roma, leia av pave Leo. Representantar forr 24 kristen kyrkjesamfunn deltok i denne sermonien. Lista over vår tids martyrar er lang ikkje minst har mange i Afrika og Midt-Austen falle som offer for jihadistar. Dessverre er det nok slik som pave Frans uttrykte for eit par år sidan - det er fleire martyrar i vår tid enn i dei første hundreåra!

La oss be for alle desse som vitnar om trua ved sitt eige liv !

                        Minneplate med navnet på dei seksten karmelitt- martyrene.

Arvo Pärt 90 år

 11.september fylte den estiske komponisten Arvo Pärt 90 år. Han har ei fleire tiår vore ein av dei meste spelte samtidskomponistar. Musikken hans er ikkje så vanskeleg tilgjengeleg som mykje av dagens klassiske og han har nok nådd eit større allment publikum enn dei fleste samtidskomponistar. Komposisjonane hans er prega av stor enkelhet, bygd på enkle element, ein toneart - treklangen. Treklangens tre toner er som klokker, difor har musikken hans vorte kalla tinntinnabuli- latinsk for små klokker. Saman med sin kollegaer John Tavener og Henryk Gorecki har han vorte karakterisert som “ heilag minimalist.”

Arvo Pärt vart fødd i 1935 litt sør for hovudstaden Tallin, der han fekk sin musikalske utdanning. Hans første komposisjonar var eksperimenterande og prega av tolvtonemusikk, det var nokså fjernt frå den musikalske forma han kom fram til på 1970 talet og som han har halde fast ved seinare. Musikken hans passa ikkje den sovjetiske kulturpolitikken og han flytta etter kvart til Vest- Europa og har hatt Berlin som fast bustad. Pärt konverterte i 1972 frå protestantismen til Den ortodokse kyrkja, den ortodokse trua har lagt grunnen for både hans andelege og musikalske utvikling. Samstundes har han henta inspirasjon frå vestleg musikalsk tradisjon, dei store klassikarane, renessansen og Mellomalderen, men framfor alt den gregorianske songen! Han har tonesatt katolske tekstar som Salve Regina, Magnificat, Te Deum og Stabat Mater, men det er likevel utan tvil den ortodokse tradisjonen som er hans viktigaste inspirasjonskjelde, hesychamsen, mystikken, Jesusbøna som han har karakterisert som den fullkomne polyfoni. Musikken spring ut av stilla, før ein taler eller framfører musikk må ein teia.”Med tystnad mener jag det intet från vilken Gud skapade världen.Därför er från en idemässig synspunkt stillheten helig.” skriv han ein stad.

Den ortodokse tradisjonen  har i langt større grad enn vestleg oppfatning lagt vekt på språkets avgrensa evne til å uttrykkja dei djupaste sanningane. Mystikken loddar djupare enn logikken og dogmatikken. Vi ser det i ikonkunsten og ikkje minst i Arbo Pärts musikk. Det finst ein annan røyndom uavhengig av kva vi meiner, tenkjer eller foretar oss til ei kvar tid.

“Någonstands  finns alltid musikken.En dag kommer någon, lyssnar og skriv ned. “ seier Pärt i ein av sine aforismer.Heldigvis er han der og lytter og skriv ned for oss mange som ikkje alltid kan lytta og heller ikkje skriva ned!

Dei heilage Carlo Acutis og Pier Giorgio Frassati

 I dag søndag 7.september fekk Kyrkja to ny helgenar, Carlo Acutis (1991 - 2006) og Pier Giorgio Frassati ( 1901-25). Det var pave Leo sine første heilagkåringar etter at han vart pave i mai i år. Desse heilagkåringane var begge planlagt tidlegare i år, men utsett som følge av pave Frans dødsfall. Eg har tidlegare hatt fleire innlegg om desse unge menn/tenåringar som utmerka seg i si korte levetid, og som i etterkant har blitt eksempel til etterfølging for mange, ikkje minst ungdomar. Mange er det som har funne trua eller funne tilbake til trua takka Carlo Acutis og Pier Frassati!

Det er mange som har sett fram til denne heilagkåringa, det har og vore uvanleg stort fokus i ulike media både i forkant og dagen i dag. Då seremonien byrja i formiddag var omlag 80.000 truande samla på Petersplassen! Eg trur det er lengre sidan det har vore tilsvarande stor interesse for nye helgenar. Det er nesten hundre år imellom desse to, men dei har likevel mykje til felles som og pave Leo har peika på i si preike.Dei vaks ikkje opp i spesielt fromme familiar, men viste alt som barn ei sterk gudstru,noko som og påverka resten av familien. Paven peikar på fem element som prega deira trusliv, dagleg messe og kommunion, bøn framfor alt meditasjon framfor tabernakelet, hyppig skriftemål, sterk hengivenhet til Jomfru Maria og helgenar, og ikkje minst konkret omsorg for andre spesielt fattige og sjuke. Begge henta styrke i Eukaristien. Carlo Acutis karakteriserte Eukaristien som ein motorveg til himmelen. Pier Frassati talte om “Verso l`alto”  - mot høgdene/ mot himmelen. Han tenkte nok på fjellklatring som bilete på vegen til det guddommelege- til himmelen der Eukaristien er det viktigaste hjelpemiddelet Gud har gjeve oss!

Heilage Carlo Acutis be for oss!

Heilage Pier Georgio Frassati be for oss!

80.000 truande var samla på Petersplassen for å delta i dagens seremoni!

Bryllaup

 23.august, seinsommar  og Birgit Helene og Gunnars bryllaup i St. Svithun katolske kyrkje i Stavanger med etterfølgjande fest på Bøndenes hus i Sandnes. Vakker seinsommardag med sol og god temperatur. Inngong med brudemarsj frå Seljord, brudas far føl henne inn saman med dei tre brudepikene Hedda,Mathilde og Linnea! Etter katolsk lære gjev dei to kvarandre det ekteskapelege sakramentet. Presten, pater Pål Bratbak, stadfestar og velsignar. Etter vigselssermonien messefeiring, før utgang med Wagners brudemarsj frå Lohengrin. To salmar, “ Deg være ære” og “Kjærlighet er lysets kilde”.

Paulus tek utgangspunkt i Kristi kjærleik til kyrkja når han skriv om ekteskapet i  brevet til Efesarane.Ekteskapet er eit synleg teikn på Guds nåde i verda, og sånn sett eit sakrament.

Difor skal mannen forlata far og mor og halda fast ved kvinna si, og dei to skal vera éin kropp. Dette er eit stort mysterium; eg tenkjer på Kristus og kyrkja. Men det gjeld dykk òg: Kvar og ein av dykk skal elska kona si som seg sjølv, og ho skal ha respekt for mannen sin.(Ef 5.28-33)

I det pavelege rundskrivet Humanae Vitae frå 1968 står det: “ Den ekteskapelige kjærlighet åpenbarer sin sanne natur og høyhet når den betraktes i sitt utspring, nemlig i Gud, som er kjærlighet, Faderen, som alt som heter far har sitt navn i himmelen og på jorden.”

Deg være ære Herre over dødens makt
Evig skal døden være Kristus underlagt
Lyset fyller haven se en engel kom
Åpnet den stengte graven
Jesu grav er tom

Deg være ære
Herre over dødens makt
Evig skal døden være
Kristus underlagt

Frykt ikke mere Evig er han med
Troens øye ser det Han gir liv og fred
Kristi navn er ære seier er hans vei
Evig skal han regjere aldri frykter jeg

Deg være ære
Herre over dødens makt
Evig skal døden være
Kristus underlagt

Se Herren lever Salige morgenstund
Mørkets makter bever Trygg er troens grunn
Jubelropet runger Frelseren er her
Pris han alle tunger Kristus Herre er

Deg være ære
Herre over dødens makt
Evig skal døden være
Kristus underlagt

Sommar og bryllaup

 Vi feirar bryllaup for dotter vår denne vakre seinsommaren. eg skriv tale og let meg inspirera av romatiske tekstar slik som Fridas bok av svenske Birger  Sjöberg (1885 - 1929). Den mest kjente teksten er vel denne som også er tonesatt og framfört mellom anna av Sven-Bertil Taube.

"Den forste gång jag såg dig, det var en sommerdag

på förmiddan, då solen lyste klar,

och ängens alla blommor av många hundra slag

de stodo bugande i par vid par.

Och vinden drog så saktelig, och nere invid stranden

där smög en bölja kärleksfull till snäckan uti sanden.

Den första gång jag såg dig, det var en sommardag,

den första gån jag tog dig ut i handen."

I Setesdal har det vore vanleg å laga stev, korte vers med rim som vart framført med melodi.Tema var oftast kjærleik og lengt. Ofte ulukkeleg kjærleik om den ein aldri fekk, men ikkje alltid som i verset under. Er ein to er ein aldri åleine sjølv om ein ikkje alltid er fysisk på sams stad.

"Alli eismo kor eg fere

Itt eg han allstøtt i tanko bere.

Alli eismo kor eg æ

fysst han æ i hjarta så æ han mæ."

(eismo : einsam/åleine, alli : aldri, itt: no 

"Kjærleiken er det som bind saman, men kan ikkje skiljast frå trua og håpet. Størst blant dei er kjærleiken skriv Paulus, men håpet er det som ser framover. Den franske diktaren Charles Peguy samanliknar  med tre søstre, to store – trua og kjærleiken  og ei lita søster – håpet. Kanskje ser vi knapt det vesle håpet i midten mellom dei to store, men «Det er hun den lille, som trekker alt. For troen ser bare det som er, men hun ser det som skal bli. Kjærligheten elsker bare det som er, men hun elsker det som skal bli.» Tru – Håp -Kjærleik blir slik grunnpilarar i livet."

Sommar

 “Shall I compare thee to a summer`s day?” er innleiinga til Shakespears sonett nr 18 som er gjeve att under i orginaltekst og i norsk gjendikting av Erik Bystad. “Du har mer ynde og mer harmoni.” Det er ein av dei mestemkjente av Shakespears tekstar og også min favoritt.  I den svenske poeten Birgers Sjöbergs Fridas bok heiter det innleiingsvis: “ Den första gång jag såg dig, det var en sommardag på förmiddan, då solen lyste klar, och ängens alla blommor av många hundra slag, de stodo bugande i par vid par.” Det er ei vakker kjærleiksvise som også er sett tonar til. Olaf Bull skriv og om sommar og kjærleik i diktet Til dig: “ Til dig, du kjæreste, kun dig, min deilige vår, min ungdom, mit følge på somrens vei -!” Også Rudolf Nilsen i sitt altfor korte liv skriv om sommar og kjærleik i Møte:” Best husker jeg dig alltid som du kom til gatehjørnet, hvor vi møttes ofte. Jeg syntes somren førte dig og solens flom lå som en kjærlig arm omkring din hofte!” Herman Wildenvey som er sommardiktaren framfor nokon om enn lite lest i dag skriv i Sommardagen: “ Jeg drukner blant blomster en sorg jeg har hatt, men sverger ved sommer og kjærlighet,at -:Jeg elsker deg, elskede, dag og natt.”

Slik kan vi la oss ta med oss desse vakre sommardagane som har inspirert så mange!

Den heilage families kyrkje i Gaza

 Dei kristen utgjer ein liten minoritet på  Gaza stripa. Mange har nok emigrert dei siste tiåra. Det er ei katolsk kyrkje nord på Gaza, sognepresten er argentinsk fødde Gabriel Romanelli. Denne vesle menigheten har stått i fokus i det siste i og med at kyrkja vart treft av granater 17. juli, tre personar omkom og 15 vart skadd, mellom dei også sognepresten som berre var lettare skadd. Under krigen har omlag 500 søkt tilflukt i kyrkja, dei fleste kristne men også ein del sterkt forkomne muslimar. Den heilage families menighet har vore svært aktiv med ungdomsarbeid, drift av skular, hjelpearbeid med drift av klinikkar i samarbeid med hjelpeorganisasjonen Caritas. Fleire Moder Teresa søstre har vore knytt til menigheten og teke seg av dei mest lidande. Pave Frans hadde nesten dagleg kontakt med sognepresten, og dette blir følgd opp av pave Leo og ikkje minst kardinal Pierbattista Pizzabella, den latinske patriarken av Jerusalem. Han var tidlegare i år nevnt som pavekandidat, etter terroråtaket på Israel i oktober 2023 skal han ha tilbudt seg å ta plassen til dei israelske gissela. Han gjer ein viktig jobb i Midt-Austen, og kom til Gaza saman med den ortodokse patriarken kort etter åtaket 17.juli. I det siste har lite og ingenting av naudhjelp kome inn til nordlege Gaza. Kardinal Pizzabella gjer det han kan for å betra situasjonen.

I eit intervju med ewtn oppmodar sogneprest Romanelli det internasjonale  samfunnet om forbøn  og hjelp. Gjennom bøn og diplomati er fred mogleg. Han fortel og om korleis han og ungdommane startar dagen klokka sju med stille tilbeding framom sakramentet der Kristus er konkret tilstades.

“Når vi går denne korsvegen i Gaza, held vi fast ved vona om at alle via crucis endar ved ei tom grav - med oppstoda. Kristus lir no i dei uskuldige. Men ein dag vil herlegdomen skina igjennom.”

Patriark Theofilos, kardinal Pizzaballa og sogneprest Romanelli i Gaza for få dagar sidan.

Jomfru Maria av Karmelberget

 I dag 16.juli midt i sommarmånaden og ferietida feirer vi patronatfesten i Karmelittordenen til minne om Jomfru Maria eller Vår Frue av Karmelberget. Karmelittordenen oppstod på 1100 talet då eremittar på Karmelberget nord i Israel slo seg saman og fekk sin ordensregel godkjent av patriark Albert av Jerusalem i 1209, stadfesta av paven eit par år seinare. Etter muslimsk framgong utover 1200 talet utvandra dei fleste karmelittar til Europa der det første generalkapittel vart halde i Aylesford i England i 1245, Simon Stock vart då valgt til ordensgeneral framtil sin død i 1265. Dagens feiring skriv seg frå eit syn Den heilage Simon Stock hadde 16. juli 1251. Jomfru Maria skal då ha gjeve han eit brunt skapular som teikn på frelsa og forbundet med Gud. Simon grunnla eit brorskap som  bar skapularet, det vart seinare det som vi i dag kjenner som Karmels sekularorden. Underteikna har vore ein del av dette fellesskapet i omlag 20 år.

Vyrdnaden for Jomfru Maria har alltid vore sentral i Karmelittordenen. Ho er vårt vern og vår dronning, den som alltid går i forbøn for oss. Maria viser alltid mot Sonen, hennar livs velsigna frukt, særleg gjeld dette når vår utlendighets tid snart er forbi slik tilfelle er for fleire eg kjenner og som eg overlet i hennar varetekt.

Sub tuum praesidium confugimus, Sancta Dei Genitrix. Nostras deprecationes ne despicias in necessitatibus nostris, sed a periculis cunctis libera nos semper, Virgo gloriosa et benedicta. 

Under ditt vern tar vi vår tilflukt, Hellige Guds Mor.

Ta nådig imot de bønner vi ber i våre trengsler,

og frels oss fra alle farer.

Du evige Jomfru, velsignet og herlig.

Thérèse i skyttergravene.

 

Thérèse i skyttergravene.

Sommeren 1914 starter de blodige krigshandlingene som skulle utvikle seg til Den første verdenskrigen. Det var starten på et brutalt og blodig århundre, noen har karakterisert det som Europas første kollektive selvmordsforsøk! De tyske troppene nærmer seg Paris, men blir stoppet ved Marne og krigen utvikler seg så til en langtrukken skyttergravskrig med store tap på begge sider. Unge menn fylt av dødsangst og fortvilelse kjemper en meningsløs kamp. Men midt i dette vanviddet viser det seg noe som gir soldatene håp og lindring. I ettertid er det dokumentert gjennom tusenvis av brev sendt under krigen og etterpå, det siste så sent som i 1978. Brevene er tatt vare på og arkivert i karmelittklosteret i Lisieux. Noen er publisert, nylig også i engelsk oversettelse i boken «Sterkere enn stål» (Stronger than steel).

Når krigen bryter ut er det gått knapt 17 år siden Thérèse Martin sovnet inn i karmelittklosteret i Lisieux bare 24 år gammel, det er også mer enn 10 år til hun blir helligkåret. Selvbiografien «En sjels historie» kom kort tid etter hennes død, og ryktet om den hellige karmelittnonnen er i ferd med å spre seg i Frankrike, men også utover i den katolske verden. Mange av soldatene kjenner til henne, noen har lest «En sjels historie», og boken går etter hvert på rundgang i skyttergravene. Enda flere av de stridene bærer på seg medaljonger og billeder av Thérèse, noen hevder at det mot slutten av krigen dreier seg om halvparten av de franske soldatene! Dette er kanskje ikke så rart, når man er i konstant dødsfare og kamerater rundt en dør, tyr de fleste til høyere makter. Thérèse får etter hvert en helt spesiell posisjon ved fronten, hele regiment blir viet til henne. Soldatene har forskjellige betegnelser på Thérèse,som alle  avspeiler en sterk hengivenhet: «Vår lille søster i skyttergravene - Soldatenes venn – Slagmarkens engel – Vår kjære lille kaptein -Den store heltinnen i denne krigen.» Også familiene hjemme blir grepet av dette, på Thérèses grav er det blomster og billeder lagt ned av ektefeller og soldatmødre.

Hav er det som forårsaker alt dette, Thérèse døde jo for kort tid siden og var enda ikke formelt en av våre helgener? Rasjonelt er det ikke forståelig, men går vi til de mange brevene får vi et innblikk i en verden fylt av visjoner og mirakler. Thérèse viser seg gjentatte ganger ikke bare for enkelte soldater, men for hele grupper. Hun taler dagligdags til dem, letter deres tvil, styrker deres tro og håp, hjelper mot fristelser og demper angst og uro. Noen forteller at de på mirakuløst vis har overlevd, men vel så mange beskriver en styrket tro gjennom møte med henne og  hennes spiritualitet. Dette gjelder ikke bare franske soldater, vi kan her referere vitnesbyrdet til korporal James Dalton som tilhørte Royal Dublin Fusiliers og kom til fronten i september 1914. Han hadde kjennskap til Thérèse fra før, og  har en ekstraordinær opplevelse i skyttergraven som han beskriver i brevet til klosteret i Lisieux: «En kveld ved seks – halvsju tiden i oktober 1914 var jeg i skyttergravene. På dette tidspunktet avfyrte vi ikke skudd, for artilleriet var i aksjon på begge sider. Jeg bad til «Vår lille blomst», og plutselig viste en nonne seg for meg, seks eller sju fot fra meg. Hun var svært vakker, knelende, hodet bøyd og hendene foldet; men ansiktet hennes hadde et uttrykk av sterk tristhet, som om hun følte medlidenhet med oss. Jeg gjenkjente straks helgenen fra Lisieux. Dette skjedde ved Hiplines, nær Armentieres. Et par uker senere så jeg henne igjen to ganger med den samme holdningen som om hun bad for oss, og jeg følte at hennes beskyttelse omsluttet meg hver dag.»

Hvordan skal vi forstå betydningen av disse ekstraordinære hendelsene som er lite kjent i ettertid iallfall utenfor Frankrike. Dette kan naturligvis ikke sees isolert fra den enorme hengivenhet til Thérèse som spredde seg lik ild i tørt gress fra første utgivelse av «En sjels historie» i 1898. Krigen var det ultimate uttrykk for ondskap og lidelse og Thérèse hadde lovet å spre roser på verden etter sin død. Det er akkurat det hun gjør når hun dukker opp på slagmarkene for å trøste og gi håp. For det andre må dette sees som et uttrykk for at Gud alltid er nær i vår lidelse. Han er kanskje ekstra nær soldatene på slagmarken, de går jo igjennom litt av den samme lidelse og voldelige død som Guds sønn opplevet på Golgata! Gud bruker oss, både levende og døde, for å lindre lidelsen, og i Hans hender er Thérèse av Jesusbarnet og det hellige Ansikt kanskje et av de mest effektive redskap han kan benytte seg av.

Prestekall

 Kyrkja er avhengig av prestekall, lenge har det vore nedgang i prestekall i Europa, men kanskje er det i ferd med å snu? Fredag 27. juni vart 32 prestar frå ulik land ordinært av pave Leo IV. Det gjorde inntrykk  å sjå alle desse unge mennene liggande på golvet i Peterskyrkja medan Allehelgenslitaniet vart framfør. Alle klare for å tene Kyrkja, det gjev ei kjensle av von og fornya styrke!

I Frankrike er 90 prestekandidatar ordinært i juni, eit fleirtal på 64 bispedømmeprestar. Eit stort spekter både i alder og bakgrunn yrkesmessig. Felles var eit kall som vaks fram gradvis eller i ein del tilfelle ei sterk indre oppleving. Til dømes Stephane Esclef, tidlegare kokk i prestisjefylte etablissement, han opplevde eit sterkt møte med Jomfru Maria i Lourdes og kallet tok form. Jean Nielly var tidlegare kommandør i marinen. Xavier Laporte Weywada  bakgrunn som  bankmann, Maxence Caputo er arkeolog. Slik kunne ein halda fram med alle desse som forlet ein verdsleg karriere for å tena Kyrkja!

“Kall er Guds svar på våre bønner” har biskop Bernt Eidsvig uttalt.

Her heime kunne vi via katolsk.no føgja prestevigsla av 29 årige Mathias Bruno Ledum i St.Johanneskyrkja i Oslo. Dagen etter kunne vi følgja hans premissmesse i Maria kyrkja på Lillehammer. Biskop Fredrik stod for sermonien, han kjente Mathias frå før, heilt frå hans tid som ung ministrant. Gjennom ordinasjonen får presten eit sakramentalt segl for at han skal “ virke på Kristi vegne”.Denne kristologiske tenesta kjem på særskilt vis til uttrykk  i botens sakrament, i sjukesalvinga , men framfor alt ved på sakramentalt vis å bera  fram Kristi offer i messa sa biskop Fredrik innleiingvis i preika. Mathias heldt ein takketale til alle som hadde støtta han på slutten av sermonie, det gjorde inntrykk ikkje minst då han fortalte om mora frå Fillipinene som døydde av kreft då han bare var 19 år gammal. Eit par dagar før ho døydde fortalte han henne at han var inne på tanken om å ha eit prestekall. Det viste seg at ho hadde dette med i sine bøner. Det understrekar biskop Bernts ord om at kall er Guds svar på forbøner!

I forbøn for alle dei som kjenner på eit kall og dei som førebur seg til ordinasjon og presteteneste i desse dagar!

 

Laudatio Si

 Det er ti år sidan pave Frans rundskriv Laudatio Si vart publisert. Det var eit sterkt innlegg i debatten omkring klima- og miljøkrisa vi står overfor. Det blei understreka at vår eksistens heng saman med jordas helse, og dette er eit ansvar vi må ta på alvor kristne såvel som ikkje kristne. Det pavelege rundskrivet bidrog såvel til Parisavtalen om klima og miljø, som Amazonas synoden i 2019 med fokus urfolks rolle i bevaringsarbeidet. Urfolks tradisjonelle kunnskap om utnytting av regnskogens ressursar er uvurderleg, og kan bidra til “ nye vegar for kyrkja og ein heilskapeleg økologi.” Den katolske hjelpeorganisasjonen Caritas er viktig i denne samanhengen, Caritas har eit nettverk i så godt som alle land og har sånn sett ein spesiell forutsetning for å bidra i dette viktige arbeidet. Caritas Norge bidreg i arbeidet for å ta vare på regnskog i land som Colombia, Kongo og Etiopia. Samarbeidet mellom representantar for både kyrkja og urfolk er i sentralt i denne samanheng. Rovdrift på verdas ressursar er eit åtak på skaparverket.

Pave Leo ser ut til å følga opp pave Frans fokus på klima og miljø og sånn sett bli ein “ grønn pave.” Han har tidlegare karakterisert Laudatio Si som veldig viktig . Rundskrivet representerar noko nytt når det gjeld Kyrkjas omsorg for heile skaparverket. Med sin bakgrunn frå bispedømet Chiclayo i Peru har han sett klima- og miljøkrisa på nært hald, og har sånn sett gode forutsetningar for å halda fram i det sporet pave Frans la opp til.Biletet av den komande paven i vadestøvlar i ein flaumråka by i Peru er delt mange gonger og er i så måte illustrerande!