Boken om mitt liv

 Eg les den norske omsetjinga av Teresa av Avilas sjølvbiografi "Boken om mittliv" som kom for snart 20 år sidan fint omsett av Olaug Berdal. Til no har eg klart meg  med karmels svenske omsetjing, men fint å lesa denne viktige boka i norsk språkdrakt. Eit kapittel om gangen for å fordøya stoffet, eg forstår ikkje heilt korleis Edith Stein las igjennom heile boka i løpet av ei natt og deretter uttrykte at dette er sanninga !Det siste hadde ho nok rette i.!

Teresa skriv i ein munnleg stil, spontant slik ho sikkert tala til sine medsøstre, det blir mange ord og gjentakingar, men så finn ein gullkorna innimellom slik som det mest kjende sitatet som har blitt ståande som ein definisjon på kontemplatuv bønn:

"... for efter mitt skjønn er den indre bønn intet annet enn det å omgåes i vennskap og tale ofte og lenge i ensomhet men den som vi vet elsker oss."

Eg kjenner meg også igjen i hennar problem med å  ta fantasien til hjelpe for å oppnå indre samling:

"Jeg var så lite flink til å forestille meg tingene med min forstand at hvisjeg ikke kunne se dem med mine øyne, så kom ikke fantasien meg til hjelp, slik den gjør for andre som kan danne seg bilder som hjelper dem til indre samling."

Så kan ein kanskje ta ei bok til hjelp eller  bilete frå naturen:

"For dem som går denne  veien, er det godt å ha en bok til hjelp for hurtig å kunne oppnå indre samling. For meg var det også nyttig å betrakte markene, vannet eller blomstene."

Og så han ein sjølvsagt den kjente allegorien om dei fire måtar å vatne ein hage på (kjem tilbake til det) Tersa skreiv boka i 1562 på oppdrag av  pater Garcia de Toledo. Manuskriftet låg lenge hos inkvisisjon, som ikkje hadde innvendingar, og kom først ut i 1588 og vart snart svært populær. Men Teresas mesterverk er utan tvil "Den indre borgen" som ho skriev i 1577  på slutten av livet. Boka kom på norsk i 2018, også omsett av Olaug Berdal.

Sainte Thérèse et Notre-Dame des Victoires.

 Mitt innlegg på ei fransk facebook side om Therese av Lisieux. Notre-Dame des Victoires ligg i andre arrondissement i Paris, eg har tidlegare skreve om då eg vitja kyrkja i september 2019. Det gjorde sterkt inntrykk på meg, ikkje minst då eg erfarte kor  viktig denne kyrkja hadde vore for Martin familien. Louise, far til Therese kjente denne kyrkja frå den tida han utdanna seg til urmaker. Mora Zelie kjente også til Notre-Dame des vVctoires, og det er fleire brev der ho skriv til broren som studerar medisin i Paris og ber om at må tenna lys for henne  og døtrene i denne kyrkja.

Therese kom til Paris saman med faren og søstera Celine 4. november 1887 på veg til Roma. Faren viste dei rundt i byen, og Therese skriv at av alle dei underverk faren viste dei, var det Notre-Dame des Victoires som gjorde største inntrykk. Therese knyter dette til den smilande jomfru Maria som  ho såg då ho vart mirakuløst lækt av alvorleg sjukdom i mai 1883. Therese var overtydd om at ho vart frisk på Marias forbøn.

Eg avsluttar med at då nevna at då Thereses foreldre vart heilagkåra 18. oktober 2015, opplevde eg det som at Thereses ord " Den gode Gud har gjeve meg ei mor og ein far meir verdige til himmelen enn til jorda" vart oppfylte !

Sainte Thérèse et Notre-Dame des Victoires.

Pendant ma derniere visit à Paris septembre 2019 (avant le pandemie!) j`ai decouvert le basilique Notre-Dame des Victoires, est  J`ai retourné plusieurs fois pour prier!

Notre-Dame des Victoires est un basilique située au place des Petits-Pères dans le 2ᵉ arondissement de Paris. Une chapelle consacrée 2012 est dediée au parents de Sainte Thérèse les Saints Louis et Zélie. Le couple sont canonisée le dimanche 18. octobre 2015.

Au mois novembre 1887 Thérèse avec son père Louis et sa grande soeur Céline, a participé  au pelerinage à Rome , organisé par les diocèses de Coutances et de Bayeux. Pour Thérèse ce pèlerinage a aussi un autre but, demander au Pape lors  de l`audience, une permission d`entrer au Carmel à 15 ans. Ils sont arrivé à Paris le. 4. novembre , trois jour avant  que le pèlerinage a commencé.  Ces trois jours Louis a montré les merveilles de Paris à Thérèse et Céline. Il etait joyeux mais un peu fatigué de faire plaisir a ses deux filles tout le jour. Le 4. novembre ils  ont aussi visité  le basilique Notre-Dame des Victoires, que Louis Martin a faites connaissance de pendant ses etudes d`horlogerie dans les années 1848. Pour Thérèse c`etait  le plus  mémorable evénement de leur sejour à Paris. Elle a ecrit:

«Arrivés à Paris, papa nous en fit visiter tous les merveilles. Pour moi je n`en  trouvai qu`une seule qui me ravit, cette merveille fut: Notre-Dame des Victoires.»

Thérèse était convaincue  que c`était la Sainte Vierge qui « m`a fait sentir que c`était  vraiment elle qui m`avait souri et m`avait guérie.» Elle parle de sa maladie et guérisson miraculeuse mai 1883.

«Il fallait un miracle et ce fut Notre-Dame des Victoires qui le fit.»

Louis Martin a un grand confiance a Notre-Dame des Victoires et pendant la maldie de Thérèse il a ecrit à Paris de faire dire des messe à Notre-Dame des Victoires pour qu`elle guérisse une pauvre petit fille.

La mère de Thérèse Zélie qui est mort quand Thérèse n`avait que quatre ans, avait aussi un grand amour et confiance à Notre-Dame des Victoires. Les lettres de Zélie en l`année 1863-65 adressées à son frère, Isidore Guérin, qui faisait à Paris ses études de médecine, nous montrent cet amour et confiance. Ici est un extraits de sa correspondence:

« Si tu pouvais mettre un cierge pour moi à Notre-Dame des Victoires, vendredi prochain, jour de L`Immaculée Conception, tu m`obligerais beaucoup; je fais une neuvaine pour que mes deux petites filles, Léonie et Hélène, guerissent. Je t`en prie, ne me refuse pas cela! Essaie de trouver un moment dans la journée. Mai non, tu ne voudras pas, tu regardes cela comme rien; si tu savais comme c`est un jour mémorable pour moi que le 8 decembre! J`ai obtenu deux fois de grandes grâces ce jour là. J`espère que tu feras ce que je desire.”

18. octobre 2015, le jour de la canonisation de Louis est Zélie, j`avais l` expérience que c`est une                        réalisation de les mots de Thérèse : «Le bon Dieu m`a donné un père et une mère  plus dignes du Ciel que de la Terre.»

 

Kvifor er mitt sinn så samansett

 Eg har tidlegare (2011 og 2016) skreve om den engelske poeten og presten John Donne som levde frå 1572 til 1631. Han er mest kjend for setningen "No man is an island", henta frå hans 17. Meditasjon som er ein prosatekst. Det er som poet han går inn som ein av dei store ikkje berre i engelsk språkleg litteratur, men og i verdslitteraturen. Sjølv om han  levde for 400 år sidan er han overraskande moderne. i sin poetiske tematikk. Vi blir gripne av kjærleiksdiktet "The Good Morrow" til kona Ann, og i sørgediktet " Since she whom I loved hath paid her last debt"  som  han skreiv etter ho var død bare 32 år gammal.

I diktet " Oh, to vex me, contraries meet in one" kan det moderne mennesket kjenna seg igjen.  Vi er samansett, vinglar frå det eine til det andre, kan ikkje heilt avgjera kva vi vil. Det handlar og om vår svake natur, vi sydar, angar og gjer bot men syndara så igjen. Her i  Åsmund Bjørnstads omsetjing:

Å,kvifor er mitt sinn så samansett -

Å, kvifor er mitt sinn så samansett -

mi vingling avlar, på unaturleg vis,

ein usvikeleg vane, at kjem eg i skvis,

då svik eg tru som truskap - det går lett.

Så gjer eg bot, og gløymer like greitt'

som i profane forhold og forlis;

i gåtefulle hugkast, eld, så is,

no alt, så inkje;innstendig, så eitt feitt.

Den himmelen eg knapt våga sjå i går,

får smeik i fagre ordlag i dag:

I morgon skjelv eg for hans domarstav.

For mine fromme rier kjem og går

som feberfantasier, men mest trygt

har eg det dagar då eg frys av frykt.

Kristi Himmelfart

 I dag torsdag 13.mai feirar vi at Jesus  steig opp til himmelen framfor læresveinane på Oljeberget slik det er skildra i byrjinga av Apostelgjerningane. Ikkje så lett å forstå teologisk, men Augustin kan hjelpa oss litt på veg:

" Han forlot ikke himmelen da han steg ned til oss, han forlot ikke oss da han igjen steg opp til himmelen. For han vitner selv om at han var der, samtidig som han var her, ved å si:" Ingen har steget opp til himmelen, unntagen han som er steget ned fra himmelen, Menneskesønnen, han som er i himmelen." Dette sier han på grunn av den enhet som finnes mellom oss og ham, for han er vårt hode og vi er hans legeme. Dette er ikke mulig for noen annen enn ham, fordi vi er ham i kraft av det som gjør at han er Menneskesønnen på grunn av oss, og fordi vi er Guds sønner på grunn av ham. Apostelen sier det slik: "Likesom legemet er ett, selv om det har mange lemmer, og alle legemets lemmer, selv om de er mange, er ett legeme , slik er det også med Kristus." Han sier ikke at  Kristus er slik i seg selv, nei, han sier at Kristus forholder seg slik til sitt legeme.

Han steg ned fra himmelen av miskunnhet, og ingen er steget opp unntagen han, etter at han gjorde det slik at også vi er i ham, av nåde. Slik har det seg at ingen uten Kristus er steget ned, og heller ikke er noen annen steget opp enn Kristus. Ikke slik å forstå at den verdighet som tilkommer hodet, blir spredt rundt i legemet,men slik at det legeme umulig kan adskilles fra hodet."

Fin messe i St. Ansgar i dag, og pater David peika og på to andre viktige hendingar denne dagen, hendingar som heng nøye saman. 13. mai 1981 kjørte pave Johannes Paul over Petersplassen i sin jeep, 30.000 menneske helsa han entusiastisk då det brått vart avfyrt 4 skot. Det var den 23 årige tyrkaren Mehmet Ali Agca som prøvde å ta livet av paven. Pave Johannes Paul vart alvorleg såra men overlevde, og var tilbake i sin lelighet i Vatikanet i byrjinga av juni. At det gjekk så bra oppfatta han ikkje som tilfeldig, dagen det skjedde 13. mai er minnedagen for Vår Frue av Fatima. Den vesle portugisiske byen Fatima eit stykke nord for Lisboa var i mai 1917 åstad for ein av dei meste kjente openeberringane til Jomfru Maria i forige hundreår. Denne dagen var dei tre små barna, Jacinta, Lucia og Francisco , ute og passa på familien saueflokk då brått ei kvinne viste seg for dei i eit strålande lys.  Lucia fortel: "Hun var kledd helt i hvitt, mer skinnende enn solen ogdet strålte et lys ut av henne, mer skinnende enn et krystallglass fylt av det klareste vann og gjennomlyst av de sterkeste solstråler. Hun sa: "Vær ikke redde. Jeg gjør dere ikke noe vondt."  " Hvor er Fruen fra ?" spurte jeg. " Jeg er fra Himmelen."  "Og hav er det Fruen vil meg?"  " Jeg er kommet for å be dere komme hit seks måneder etter hverandre, på den 13. til samme tid. Deretter kommer jeg til å fortelle hvem jeg er og hva jeg ønsker."

Pave Johannes Paul som alltid hadde vore nært knytta til Jomfru Maria, hans valgspråk var "Totus Tuus - Heilt din",var overtydd om at han hadde overlevd attentatet på grunn av Marias forbøn. Året etter drog han på pilegrimsferd til Fatima for å visa takksemd!

,

,

                           Katedralen med plassen framom. Fatima 2014.

Den heilage Josef handverkaren

 1.mai er minnedag for Den heilage  Josef handverkaren. Dette er ein relativt ny minnedag, proklamert av pave Pius XII i 1955. Intensjonen var nok å få ein religiøs motvekt til  kommunismens feiring denne dagen. Tidlegare hadde Josef vorte markert i fastetida. Ein kultus omkring Marias ektemann og Jesu fosterfar vaks fram på 400 talet og han vart utover Mellomalderen ein populær helgen. Han er mellom anna  skytshelgen for ei rekkje handverk, for familiar og ektefeller og for døyandre. I 1870 vart han av pave Pius IX utnemd  til Vernehelgen for Den universelle kyrkja.

I karmelittordenene har han alltid hatt ein sentral plass, Den heilage Teresa av Avila  gav det første klosteret i den reformerte ordensgreina navn etter han og ho oppfordra sterkt til ein kultus rundt den heilage Josef.

I den heilage familien, Jesus, Maria og Josef er han vel den mest anonyme og ukjente. Det er lite konkret i evangelia om han, men mange apokryfe forteljingar og legendar. Det er hovudsakleg Matteus som skriv om Josef. Han skal ha vore ein mann av Davids ætt. Matteus byrjar med Jesus ættetavle som går frå Abraham til Josef. Så følgjer den sentrale teksten  der Josef blir klar over at Maria er med barn. Han er "ein rettvis mann og ville ikkje føra skam over henne; han sette seg føre å skilja seg frå henne i det stille."  Så følgjer dei snetrale versa der ein engel syner seg for han i draume og erklærar at "barnet som er avla i henne , er av Den heilage Ande." Josef viser seg så som ein modig og lydig mann som gjer det Herresn engel sa til han!

Bøn til den heilage Josef  frå Karmels tradisjon:

"Hellige Josef, vår Far!

Du har aldri sviktet dem

som ber om din hjelp og forbønn.

Som vår hellige mor Teresa

tar vi vår tilflukt til deg.

Du var Frelserens faderlige beskytter her på jorden,

og Han lytter til dine bønner i himmelen.

Gjenom Ham har du makt til å hjelpe oss

og det som synes umulig kan du gjøre mulig.

Vi ber om din faderlige omsorg,

at du skal sørge for oss

og gi oss alt vi trenger. Amen.

Jesus, Maria og Josef!

Vi overgir alt i deres hender."

Menneske bære ditt bilde frem.

 Stein Mehren (1935-2017) er sentral i nyare norsk litteratur . Han debuterte som lyrikar i 1960, og det var primært lyrikar han er kjent som. Men Stein Mehren var også romanforfattar og dramatikar, essayist og samfunnsdebatant, som godt vaksen debuterte han også som biletkunstnar. Stein Mehrens tematikk er mangesidig og ofte på tvers av det som var rådande i hans samtid. Han stod utan tvil i den store europeiske litterære tradisjonen. diktinga hans var inspirert av såvel historie, filosofi, mytologi, religionshistorie og mystikk. I diktsamlinga "Menneske bære ditt bilde frem" frå 1975  kjem den mytologisk tematikk tydelege fram , solvarmen frå mytene og naturen, vår  einsemd og lengting etter det evige . Det er ein tekst eg les om att med ujamne mellomrom, og opplever som ein del av den store visdomstradisjonen!

" Gjennom mytene slår solvarmen mot oss fra slektens dypeste erfaringer. Det er en solvarme som har sitt utspring i naturen, men det er en solvarme som strekker seg lengre enn solen og stjernene, ja  , som i sin lengsel sprenger universets egen gåtefulle grenseløshet. Sommeren, livets sommer, synest bunnløst rundt og i oss. Og dens mørke sødme strømmer inn i våre sanser og lemmer, inn i vår sjel. Vår sjel som inneholder hele naturen, men som selv ikke er natur. Alt som vår sjel inneholder er av verden, men vår sjel, vår ensomhet er større enn verden. I oss lever troen på og lengselen mot udødelighet, ikke som evig kretsløp av tider, men som evighet.

Denne troen på uødelighet, er det lys vår kultur kaster inn i mennskeheten. Vår kultur står og faller på den. Religionene er fulle av sjeleførere til dødsriket. høyreligionenes gudekonger. Frelsesgudene Osiris og Dionysos. Orfeus og mysteriekultun omkring ham. Artemis, Attis, Mithra, Demeter; vi har samlet brokker av mysterier som har villet sprenge døden eller ta brodden av den. Vi har rygget tilbake for Hermods ferd til dødsriket. Vi kjenner Heroer og helter som dro gjennom dødsriket og kom tilbake, Gilgamesh, Herakles, og Thesevs. Men Athene tar tilbake Hesperidenes epler fra Herakles,og Alkestis som han redder fra døden, dør siden. Gilgamesh forble en dødelig. Thesevs beseiret Minotaurus, men dobbeltøksens gåte løser han aldri, og kong Lykomedes i Skyros dreper ham til slutt. Overalt i  religionene finner vi forskjellige former for oppstandelse via gjenfødelsen. Men de blir som mysteriene, lukkede og labyrintiske i sine forsøk på å sprenge dødens porter. Før ham, han som gav oss det evige liv, var dødsriket et skyggerike. Og det kastet sin kalde skygge innover antikken.

I vår frigjøringsbevisste tid har vi satt friheten opp mot dødens kontrapunkt og motsetning, frihet definert som rettigheter. Men frihetens  virkelige vesen er erkjennelsen av en handlings konsekvenser - stilt overfor dødens realitet ! Det er ikke rettighetene - men, vår mulighet til å erkjenne valget mellom godt og ondt, som røper vår grad av frihet. Det er over denne avgrunn vår lengsel strekker seg etter evig liv. Erkjennelsen av at vårt stykke evighet er noe vi kan øde på veien mot døden. Øde gjennom å øde andres. Skades gjennom å skade andre. Vår udødelige sjel, er det ikke det i oss som nekter å ta døden opp i seg. Det som bare blir mer levende fordi det vet det skal død. Det som skal dø og derfor vil leve. Å erkjenne dødens realitet og bli mer levende av det: Menneske bære ditt bilde frem."

Norges første kvinnelege....

Dag og Tid 09. april:

Tre favorittar.

Norges første kvinnelege ………

1.Lækjar: Maria Spångberg (1865 – 1942) tok som første kvinne medisinsk embetseksamen i Norge i 1893. Norge var seint ute med å gje kvinner rett til høgare utdanning, likevel møtte ho stor motstand både frå mannlege kollegaer og professorar ved Det medisinske fakultetet i Kristiania. Marie Spångberg måtte reisa til Tyskland for vidareutdanning i fødselshjelp og kvinnesjukdomar.  Ho dreiv eigen praksis i Kristiania frå 1895, men som mange kvinner på hennar tid opplevde ho at mannens karriere, han var forskar og augnelækjar, vart prioritert.

2 Professor: Kristine Bonnevie ( 1872 – 1948) vart i 1912 utnemd til Norges første kvinnelege professor, ei stilling ho hadde fram til 1937. Ho var biolog, og tok doktorgraden på ei avhandling om kimceller i 1906. Ho var aktiv som forskar innan cellebiologi, fosterutvikling og ikkje minst genetikk  heile livet. Ved sida av sin akademiske karriere arbeidde ho for kvinners rettar og var politisk aktiv i Frisinnede Venstre. Ho sat i Kristiania bystyre og var vararepresentant til Stortinget.

3. Stortingsrepresentant: Anna Rogstad ( 1854 – 1938) møtte som første kvinne på Stortinget i 1911, ho var representant for Frisinnede Venstre i valgsamarbeid med Høgre. Anna Rogstad var utdanna lærar, og var heile livet samfunnsengasjert. Ho var med på å stifta Norsk kvinnesaksforening i 1884, og var sentral i arbeidet for kvinneleg stemmerett. Som stortingspolitikar var ho engasjert i så vel forsvar og utdanning som kultur- og likestillingsspørsmål.