Paris

 Innlegg på sida " En flanant dans Paris":

Nous sommes des touristes norvégien qui admirons  Paris et  la culture française. Ces photos ont été prises en septembre 2019 lors de notre précédente visit. Nous espérons beaucoup un autre visit après la pandémie!

Restaurant Les Deux Margot au coeur de Saint-Germain-des Pres, pendant le 19. Siècle  les poëtes Verlaine et  Rimbaud ont fréquanté le restaurant, plus tard artistes et philosophes comme Aragon, Picasso, Gide, Hemingway, Sartre et Beauvoir.

De l`autre côté de la rue Bonapart nous trouvons  l`èglise Saint-Germain-des-Pres et  le buste « La Poésie» en honneur de poëte Guillaume Appolinaire. En 1959 Picasso a offert à la Ville de Paris le buste en hommage à son ami.

Le Boulevard Saint-Germain travers la rue Napoleon, Appolinaire habitait au numéro 202. Janvier 1913 il a quitté Auteuil pour cet appartement à boulevard Saint-Germain qu`il gardera jusque à sa mort novembre 1918.

”Tu traverses Paris à pied très lentement” ( Appolinaire: Souvenir du douanier)

Frå siste tur til Paris i samband med kongress  i byrjinga av september 2019. Ser fram til nye vitjingar etter pandemien.

Restauranten Les Deux Margots  i hjertet av Saint-Germain- des Pres. På 1800 talet sat poetar som Verlaine og Rimbaud her, seinare kunstnarar  som Aragon, Picasso, Gide;,Hemingway, Sartre og Beauvoir.

På andre sida av Rue Bonapart er kyrkja  Saint-Germanin-des Pres  og utanfor ein byste til minne om poeten Guillaume Appolinire. Picasso donerte denne i 1959 til Paris som ein hyllest til sin ven.

Appolinaire budde like i nærleiken frå 1913 til han døydde i 1918.

" Du går langsamt gjennom Paris til fots"  (frå eit dikt av Appolinaire)

 

Bysten av Appolinaire utanfor Saint Germain-des Pres.

Gunvor Hofmo hundre år

 Eg finn fram Gunvor Hofmos "Samlede dikt" utgjeven i 1968, den innheld bare fem diktsamlingar som kom ut mellom 1946 og 1955. Så er ho taus fram til 1971 då det igjen nesten årleg kjem ei diktsamling fram til den siste "Epilog" som kom i 1994.  Den nye utgåva av  "Samlede dikt" som kom i 1995 innheld  over 700 dikt frå 20 diktsamlingar.  Men ikkje nok med det, i 1997 kjem rundt 350 "Etterlatte dikt" samla og redigert av Jan Erik Vold som og har skreve ein biografi  om henne "Mørkets sangerske". Opphaldet i hennar litterære produksjon skuldast alvorleg psykisk sjukdom, men ho skreiv også i desse åra  sjølv om det ikkje vart utgjeve noko. Det er neppe mange døme i litteraturhistorien på noko tilsvarande, å koma tilbake som poet etter så lang tid med alvorleg sjukdom!

I år det hundre år sidan ho vart fødd 30.juni 1922 i Oslo eller Christiania som navnet var då. Ho døydde i 1995. Etter at ho vart utskreven frå psykiatrisk sjukehus på byrjinga av 1970 talet levde ho isolert og gav aldri intervju, men ho skreiv og skreiv heile tida, til slutt langt over 1000 dikt. Dei fleste er av høg kvalitet og ho vert rekna som ein av dei store i norsk litteratur etter krigen. Sannsynlegvis blir ho ikkje lest så mykje, ja det er vel dei færraste poetar som blir det. Mange vil nok oppleva dikta hennar som mørke og tungsindige, vanskeleg å trenga inn i og langt frå den folkelege appellen som til dømes Hans Børli har.

Den første diktsamlinga "Jeg vil hjem til menneskene" kom i 1946 og fekk god kritikk. Dikta er prega av einsemd, lengt, død og mørke. Ein ikkje uventa tematikk sett i lys av dei dramatiske krigsåra. Krigen kom nok til å  prega  heile hennar liv og dikting, ho opplevde også ein stor perosnleg tragedie då hennar jødiske veninne Ruth Maier  vart arrestert og deportert med Donau i november 1942 for så sannsynlegvis å bli sendt rett i gasskammeret i Auschwitz.

"Slik en regnvåt kveldstund

kjenner du det er henne,

en jødisk venninne de drepte,

hun hvis lik de lot brenne

sammen med tusen andres

........

Du hører den myke stemmen

slik du hørte den sist,

spørrende uten klage,

dempet og uendelig trist:

Warum sollen wir nicht leiden

wenn so viel Leid ist ?"

(Fra diktet Møte)

Diktsamlingane som følgjer har mykje av den same tematikken prega av lengting og einsemd, av ein tapt og fjern barndom, over sommaren som er forbi.

" Dypt inni tåken ser du

at sommeren stirrer på deg med fjerne øyne

som om den stirrer på noe langt borte:

Er det din døde menneskelighet den ser,

er det en annen sommer barnslig blomstrende

mellom Guds hender...."

(Frå Sommerens fjernhet)

Så dukkar det brått opp dikt  prega av mystikkens lukkekjensle.

"Jeg kjenner ingen ord mer,

å salighet.

En dyp flom av lysende farger

gjennomtrenger meg

en høy, høy stillhet av gråhvit sne.

Gud faders ansikt

ser jeg deroppe.

Gud faders lysende ansikt.

Jeg kjenner ingen ord mer,

å salighet,

men farger og dyp."

(Jeg kjenner ingen ord mer....)

I "Etterlatte dikt" er det mange små perler, med få ord set hos fokus på både det nære og konkrete og det store eksistensielle og uforståelege i tilveret.

Eg falt for dette vesle dikt med tittelen "Skolehave"

"Å komme hjem

med jord på hendene

legge grønnsakene

på kjøkkenbordet

med stolt blikk

og sette astersen i vasen

og din mors stemme

fra butikken og oppgangen

som roser deg

Alt er oppfyllelse

duft av grønnsaker og blomster

og jord

samlet i ditt hjertes ro."

Og dette "Å bli gammel".

"Å bli gammel:

De lange dager som en tunnel

med lys som skimtes

langt borte

Det du har levet

lukker seg langsomt

som sår med skorpe."

Og til slutt "Lysene" det som kanskje er det siste diktet skreve like før ho sjølv gjekk inn til det uskapte lyset.

"Lysene hilser mørket

De legemliggjør seg

i avstanden og 

i stumheten

søm bærer Verden, dens

fødsel og død"

Jernbanen inn til Auschwitz der Gunvor Hofmos veninne Ruth Maier  vart ført ein novemberdag i 1942

Treng kyrkja meir "nyåndelighet"?

 Innlegg i Vårt Land 28. august som svar på reportasje 21. august:" Etterlyser mer nyåndelighet i kirken."

Treng kyrkja meir «nyåndelighet»?

I Vårt Land 21.august  etterlyser prest Silje Trym Mathiassen ei kyrkje som er meir open for dei nyandelege retningane. Mange er i dag rotlause og  andeleg søkjande, dei opplever ofte at dei ikkje finn det dei søkjer i etablerte religiøse forsamlingar. Sånn sett har ho eit viktig poeng, men spørsmålet er om dei finn det dei er på leit etter i desse nyreligiøse retningane som ofte er ei blanding  av austleg religion, sjamanisme, alternativ medisin og ulike sjølvrealiserings-teknikkar ?

Kanskje må ein heller flytta perspektivet frå samtida til fortida og kristendomens rike andelege tradisjon like frå oldkyrkja til i dag ? Dagens effektive, rasjonalistiske og materialistiske samfunn har  langt på veg tapt den indre verda. Det gjeld også kyrkja som i stadig større grad legg vekt på det ytre, det å vera ein aktør i politikk og samfunnsdebatt. Samfunnsengasjementet er i og for seg ikkje negativt, men det er ikkje den kristne kyrkjas primære oppgåve. Ein kan då like godt engasjera seg i politiske parti eller organisasjonar som Røde Kors eller Amnesty, og mange gjer også det. Det er nok tilfredsstillande  for « de gudløse stolte, som ikkje har trang til mystikk» som Rudolf Nilsen skreiv, men kva med dei som har trong for mystikk? Kanskje søkjer dei frå den eine nyreligiøse retninga til den neste utan heilt å finna det som kan fylla det indre  tomromet. Det paradoksale er at kristendomen har ein rik spirituelle tradisjon som for dei fleste er ukjent land. Ei kyrkje utan metafysikk, utan undring og mysterium, utan  bøn og mystikk er dømt til gradvis å mista sin relevans. Det som trengst er ikkje meir «nyåndelighet», men å søkja tilbake til kristendomens  andelege røter. Eit rikt indre liv fører heller ikkje ytre passivitet, ofte tvert imot, to av dei beste døma på det er Hans Nielsen  Hauge og Birgitta frå Vadstena!

 

Cathedral Saint Pierre

 

"La Cathédral de Lisieux Saint-Pierre est construit pendant Le Moyen Âge. C`est seulement une petite promenade de Buissonnets à  Saint-Pierre, et c`est le lieu où Thérèse a le plus participé à la vie de l`église locale pendant sa jeunesse. Pendant notre visite à Lisieux nous avons fait  cette promenade apres avoir participé à la Eucharistie dans Saint-Pierre, imaginant que Thérèse et sa famille soient la avec nous.

Thérèse s`est rendue à la Cathédral  avec son pére et ses soeurs tous les dimanches et souvent aussi en semaine. Ils assistent fréquent à la celebration des messes. La messe en semaine est célébré dans Chapelle de la Vierge, une chapelle absidiale  de l`èglise. C`est aussi dans cette chapelle que Thérèse a prié pour la conversion du criminel Pranzini. Il est un meurtrier qui est condamné à mort. Il ne s`etait pas confessé , mais just avant l`execution  «saisi d`une inspiration  subite, il se retourne, saisit un Crucifix que lui présentait le prêtre et baise par trois fois ses plaies sacrées!» Thérèse a demandé un signe et elle a obtenu un signe. Elles a ecrit: «J`avais obtenu  «le signe» demandé et ce signe était la reproduction fidèle de grâces que Jesus m`avait faites pour m`attirer à prier pour les pêcheurs.»

Sainte Thérèse a prié pour Pranzini, c`est  1887 et elles a 14 ans. Mais elle ne cesse pas de prier, Thérèse prie chaque jour pour tous les pêcheurs du monde."

Innlegg på fransk facebook  gruppe for Den heilage Therese av Jesusbarnet.

Katedralen Saint Pierre i Lisieux  var familien Martins sognekyrkje. Det var berre ein kort spasertur frå heimen deira Les Buissonnets til katedralen. Her gjekk Therese med faren og søstrene kvar søndag og ofte også på kvardagar. Vi gjekk denne korte vegen under vår vitjing i Lisieux for tre år sidan. Vi såg for oss at vi gjekk der i lag med familien Martin!

Kvardagsmessene vart feira i eit side kapell vigd til Jomfru Maria. Det var også her Therese ba for mordaren Pranzini. Ho ba om eit teikn og fekk det. Rett før han skulle henrettast i giljotinen bøygde han seg og kyssa sårmerka på eit krusifiks som presten gav han!

Dette var i 1887, Therese var 14 år. Ho ba for denne forbrytaren, men ho slutta ikkje å be, ho held fram å be kvar dag for alle syndarar.

 

Lullaby

 Frå diktsamlinga "The Wild Iris" av nobelprisvinnaren Louise Gluck er denne vakre "Lullaby":

Time to rest; you have had

enough excitement for the time being.

Twilight, then early evening. Fireflies

in the room, flickering here and there, here and there,

and summer`s deep sweetness filling the open window.

Don`t think of these things anymore.

Listen to my breathing, your own breathing

like the fireflies, each small breath

a flare in which the world appears.

I`ve sung to you long enough in the summer night.

I`ll win you over in the end; the world can`t give you

this sustained vision.

You must be taught to love me. Human beings must be

      taught to love

silence and darkness.

Minnedagen for Edith Stein

 Vi feirar i dag minnedagen for karmelittnonna og martyren Edith Stein (1891-1942), ho tok klosternavnet  Teresa Benedikta av Korset ocd. 9. august er sannsynlegvis dagen ho døydde i gasskammeret i Auschwitz saman  med søstera Rosa og tallause andre jødar.  Hennar jødiske bakgrunn førte til at ho vart arrestert i karmelittklosteret i Echt i Nederland  i byrjinga av august for snart åtti år sidan. 26.juli hadde dei katolske biskopane i Nederland kome med eit hyrdebrev der dei fordømte  nazistanes jødeforfølging. Dette førte til at også katolikkar med jødisk bakgrunn vart ført til dødsleirane. Søstera Rosa var redd og fortvila, men Edith skal ha trøsta henne med orda:" Kom, vi går for vårtt folk."

Edith Stein vart saligkåra i 1987 og helgenkåra i 1998. I 1999 utnemde pave Johannes Paul henne til skytshelgen for Europa saman med Katarina av Siena og Birgitta av Vadstena.

"Det er ikke i  alle tidsepoker  at et skrekkherrevelde gir oss muligheten til å legge hodet på blokken for vår tro og vårt ordensideal  slik vi ser det hos kamelittinnene i Compiegne. Men enhver som trer inn i Karmel, må fullt og helt utlevere seg til Herre."

Kunstnarar med motiv frå Setesdal

 Inspirert av utstillinga "Setesdal i biletkunsten" i Valle i sommar har eg skreve eit lite innlegg i siste nummer av "Dag og Tid".

Tre favorittar: Kunstnarar med motiv frå Setesdal. 1. Olaf Isaachsen (1835-93) Det var ikkje vanskeleg for dei nasjonalromantiske kunstnarane å finna motiv i Setesdal. Fearnley, Eckersberg og Tidemand var som snarast innom og måla eit par bilete med motiv frå Setesdal, men Olaf Isaachsen vendte tilbake gong etter gong og levde seg inn i kulturen og folkelivet i dalen. Han var frå Mandal, elev av Tidemand og utdanna i Düsseldorf og Paris. Isaachsen var nasjonalromantikar, men kunsten hans fekk etter kvart eit meir impresjonistisk preg. 2. Lars Osa (1860-1958) Han kom frå Ulvik i Hardanger, og var utdanna i København og Paris. Han kom første gong til Setesdal i 1894,og budde der i fleire år før hans slo seg ned på Voss i 1917. Han var oppteken av vår nasjonale kulturarv både i musikk, dikting og biletkunst, i Setesdal fann han denne kulturen i si mest opphavelege form. Lars Osa skildra kulturen og dagleglivet i dalen, men og dei store livshøgtidene som bryllaup, barnedåp og gravferd. Han var og kjent som ein dyktig portrettmålar og ein dugande felespelar. Son hans var den kjende folkemusikaren Sigbjørn Bernhoft Osa (1910-90). 3. Reidar Fritzvold (1920 – 98) Han kom frå Oslo og var utdanna ved Statens kunstakademi. Han er framfor alt kjent som landskapsmålar i ein ekspresjonistisk stil. Omkring 1950 sykla han opp Setesdal til Bykle og fekk etter det ein livslang dragning mot naturen og folket der. Fritzvold oppheld seg mest i Bykle og skildra naturen i ei rekkje storslåtte kunstverk. Mange av motiva er i dag borte, demt ned i samband med den store kraftutbygginga på 1960 talet. Samlinga prydar i dag kommunestyresalen i den vesle fjellkommunen