Poetica 2006

Aldri andre enn du

Aldri andre enn du

som når du snur deg

handa kviler enno mot døra

denne siste gongen

håret ditt flyt utover

lik elva gjennom slettelandet

desse stega likevel så lette

blikket alt kvilande

mot den andre sida.

 

Døra attleten

striper av låg kveldssol

med rolege tak ror du båten

kjølvatnet mørke utvida pupiller

djupet kan enno vera der

varme skuggar føl deg

 

Den andre sida tøyer stega dine

du trør lett i sanden

djupet skal sova åleine no

ei naken hand over håret

blikket blått og utslettande

aldri andre enn du

som når du snudde deg første gongen

handa kvilande mot døra.

 

---------------------------------------------------------------------------

 

 

                   Det som er nærast.

 

 

                  Var det noko du las ?

alle  sidene, orda , uløyste kodar

ein etter ein stod dei fram

klårare og klårare vart dei,

og likevel vanskeleg å skilja ut.

 

Eller var det draumen din ?

draumen som kunne løfta kvardagen

ut av morgondisen

og så gjennomlyst bli eit bilete

langt bak i minnet.

 

Var det likevel ditt verk ?

det du tok på            

rørte ved med hendene dine

eller med røysta di

og så attende til andre røyndomar.

 

Kva er det no ?

du møtar dagen våpenlaus

krev ikkje noko

du les, drøymer, talar, handlar

og ingen vil nokon gong veta

kva som er nærast det du trur på.

 

----------------------------------------------------------------------------------

 

 

Det vi tala om

 

No skil vi ikke lenger

mellom  det vi ein gong tala om

og det som var

ein uforløyst løyndom

like attmed oss,

det følgde oss tett

like i hælane våre

av og til ein skugge i skogbrynet

fort borte

ein annan dag

einslege fotefar i mosen

der vi gjekk like etter

oftast berre ei uklar kjensle

av noko som er

snudde vi oss

lydde det som

ei fin risling av vatn

eller kram snø like etter nyttår

orda som er

tida som teier.

 

---------------------------------------------------------------------------------

       

                                     Gråt ikkje lenger.

 

                  Det djupaste mørkret er ikkje innanfor

                  men utanfor,

                  den største fortvilinga er ikkje innanfor

                  men utanfor,

                  den gjennomtrengande kulden er ikkje innanfor

                  men utanfor,

                  celleveggen er verda di Helena,

                  det er få timar igjen,

                  alt skal fullendast,

                  tårene er ikkje for deg,

                  men for dine kjære,

                  natta er deira , dagen er din,

                  aldri åleine.

 

                  No løftar du dei folda hendene dine,

                  kjenner den kalde og fuktige muren,

                  handflatene svir,

                  med faste rørsler ritar du i murpussen

                  ”Nei, mor gråt ikkje.

                   Himmeldroninga vil alltid ta vare på meg.

                   Zdeowas Mario ” (Ver helsa Maria)

 

 

 

 

Polske Helena Wanda Blazusiakowna blei henretta av Gestapo atten år gammal.

Innskrifta på slutten av diktet rissa ho inn på celleveggen like før ho døydde.

Brukt i Henryk Goreckis  symfoni nr. 3.   

--------------------------------------------------------------------------------------

 

               Haustbøn.

 

Mørkret er så nær , så nær oss

 

det er som det budde inst inne i oss

som om det kom derifrå

strøymande ut av djup

vi aldri skulle kunna kjenna

 

Mørkret fylt av regn

blanda uløyseleg i dette gjennomvåte

døden som eit anna ord

uforståeleg, lik ei fjern mumling

så - ei hand som stryk

varleg over den dogga ruta

eit ømt teikn

åleine – aldri åleine

 

Å Maria ! Du mor i regn og mørkre.

Du mor i død og natt.

Høyr nådig bønene vår.

Bønhøyr oss.

 

 

Ultimo nov. 2006

Gravferda til ein ung slektning

 

-----------------------------------------------------------------------------------------

”Det förflutnas ständiga närvaro.”

  Knut Ståhlberg       

 

 

                   Håret veks ut igjen.

 

                  

Håret veks ut igjen der saksa glei over det blonde dokkehovudet,

jenta held henne opp i forsiktig forventning, armane utstrekt mot

framtida. Ho myser lett mot sola denne søndags ettermiddagen i mars

eller kanskje tidleg april, tre år innpå sekstitallet. Den kvite hua trekt godt

ned over øyrene, skjørt og ullstrømpebukse , grønn strikkejakke,

eller kanskje det var lyseblå, svart- kvitt bilete teier om denne vesle

detaljen. Det er ikkje det viktigaste, mora held det halvt år gamle

jentebarnet, trygg i vissa om å bli teken vare på. Mora er enno ikkje

fylt tretti, livet er forventning ikkje om det ho skal nå, men det desse

små rundt henne ein dag vil ta del i. Eller kanskje tenkjer ho ikkje lenger

enn første skuledagen til den eldste, det er enno meir enn eit år til,

for enno er det nitten sekstitre, John F.  Kennedy lever, Vietnam

berre eit fjernt ekko, ingen spor av menneskeføtter i månestøvet,

John og Paul har enno ikkje skreve Yesterday . Ryggen vendt mot

trappa, murpussen skallar av på det øvste trinnet, døra som treng

maling, mørk genser med sirleg mønster ytst på armane, stripete

sokkar, buksene klør.

 

Denne augneblinken fastfrosen, svart og kvite konturar i det gamle

fotoapparatet som faren styrer, her er han ikkje eingong ein

svinnande skugge. Straks skal det frosne løysast opp, tinast, rørslene

bli verkelege, dei to eldste skal springa av stad, dokka får plassen i

vogna, der den grå og kvite katten som ikkje er med på bilete har sove

sin velfortente svevn. Den minste jenta sutrar litt, sola står lågare,

det er kjølig, snart vil mora gå inn med henne, guten og den største

jenta er der enno, søndagskledde like utanfor biletkanten.

Seinare ropar ho dei inn, sølete sko, huer og ullgenser, lukt av kaffi

og kaker, den minste på sofaen i blå, strikka sparkebukser.

Så er dei der -  uvitande om Kennedy, Vietnam, Biafra, Irak og 11.

september, det første barnebarnet som blir fødd tjue år seinare,

bestefaren  som skal fylla hundre år og enno vera i tida to år etter det.

Kaffi, saft og kaker rundt bordet, biletet vert plukka opp og sett inn

i ramme, meir enn førti år er borte (?), men lyden av leikande barn

høyrest enno samstundes med bølgeslaga mot skipet som oldefaren vender

heim på etter tolv år i Afrika, ventande på at håret ein gong skal

veksa ut igjen.

 

(Refleksjonar over eit barndomsbilete)

 

----------------------------------------------------------------------------------------

 

 

                                       Morgon

 

                   No spelar ljoset frå austleg lei

                   no leikar fivreld i bjørkekratt

                   vi vaknar opp til så ven ei hei

                   der dagen gjev oss ein ukjent skatt.

 

                    Vi opnar døra med lette steg

                    og trør så varleg på doggvåt jord

                    og vinden syner oss klårt ein veg

                    der verda talar med milde ord.

 

 

                                        

                                           *

                    gjennomlyst morgon

                    solstrålene lyfter deg inn i dagen  

                    fjørlett, undrande.

                           

                                             *

                     åleine, gjennomsiktig

                     fjellet speglar augneblinken.

--------------------------------------------------------------------------------------------

 

           Nyanse

 

Orda dekkjer ikkje

desse ørsmå nyansane

i form og farge

som møter deg

du går heimover

litt ustø

i ljos junimorgon

etter mange timar

i godt lag

og så likevel

er dei der

raude, rosa, fiolette

djupe, grunne

mørke,ljose.

 

Så dette er altså verda

menneskas heim

som språket aldri

skal kunna temja.

 

-------------------------------------------------------------------------------------

 

            Når ein ven døyr.

 

Alt er som før når dagen opnar seg

 

mot gatenes mållause travelhet

mot solljoset, drivande skyer

i mjuk seinsommar dag

og likevel ikkje som før

noko er stroke ut

varsamt som av ei mykje større hand

andedraga som gjekk så jamnt

så meir uregelbunde

til sist borte knapt merkbart

som ljos vi bles ut seint ein kveld

 

Utan å veta det

tenner eg ljos same augneblinken

først fleire dagar seinare

skal det nå inn til meg

då er ljosa alt lenge brent ned

i mjuk sand framom Marias vakande blikk

så kan eg snu meg mot den andre sida

bileta og takksemda er der levande

inga hand skal stryka dei ut

ikkje no og heller ikkje når kvelden

lukkar seg for siste gong.

 

Det siste bilete

di takksemd for musikken

”Alles mit Gott und nicht ohne ihn”

Bach-kantaten som kvilte

i nesten tre hundreår

før vi fekk ta imot

levande no

og alltid !

 

 

                      Til minne om Erlend Bergesen

25. august 2006

-----------------------------------------------------------------------------

 

 

 

      ” One of these days”

        

 

Ikkje i dag eller i morgen

 

heller ikkje i går

ein annan gong

ein av desse dagane

du aldri ville kunna skilja

frå alle dei andre

du vaknar til

varm vind og støv

som svir i augene

du sit midt i trappa

jeans og lange brune støvlettar

det lange mørke håret

fell  lett framover

løyner halvvegs blikket ditt

spørjande…

vi skulle snart til å gå forbi.

 

(Emmylou Harris: Elite Hotel 1975)

 

--------------------------------------------------------------------------------

 

 

 

Sirkel og rørsle.

 

 

No er du der , inni denne sirkelen med rørsle

der det går rundt, fortare og fortare

håret ditt som eit mjukt teppe

vinden løftar det

inn mot det morgonklåre ljoset.

Songen blir fødd av rørsla

og føder rørsla,

handa grip etter glaset

munnen som foldar seg rundt

dei gyldne dråpane

der alt er rørsle og alt er song.

Du er ikkje åleine

borna klappar kattungar

og vifter med kvister

som enno held haustgult lauv.

Rørsla veks utover sirkelen

du snur deg

handa di strekt halvvegs framover

det er lenge til våren

og vi er ikkje klar til å døy enno.

 

------------------------------------------------------------------------------

 

 

Songen din.

 

Slik tømmest glasa våre

munnfull for munnfull

dråpen som glitrar på leppene dine

songen skal nå verda utanfor

høyr – varme skuggar stryk forbi oss

natta er stjernklår

enno kan vi skåla med  ukjente vener

og la glasa fyllast på ny.

 

  

  Bien bar oktober 2006, Margrethe framfører eigne songar

 -----------------------------------------------------------------------

 

 

Tre søstre

 

              sein september

                     regntung skodde

                    varmen innanfrå

                    noko dei eig i saman 

                   dei tre som sit der

                    orda sit laust

                    ber  sine eigne draumar

                    ei verd dei ikkje hadde del i

                    dei som lyttar

                    og ikkje lenger lurer på noko

                    spørsmåla er stilt for lenge sidan

                    svara gjevne lenge før.       

 

 

Rosendal sept.2005

Mora mi saman med søstrene sine

------------------------------------------------------------------------------

 

                         Ukjente vener.

 

          

           Samantrengt i menneskemengda

              du skundar deg opp landgangen

              åleine og likevel saman

              du ser deg ikkje attende no.

           Du står i baugen

              blikket mot horisonten

   Atlanterhavet slår mot skroget

           dønningane over denne heimlause hinna

              djupet under og inni deg

              du pustar forventningas lette andedrag

 

              Sceneteppet til sides

              som av ei mykje større hand

              kjølvatnet som ei varm stripe

              åtti år seinare

              førestillinga er di

              du løftar glaset og skålar

              med dei du møtte på veg over havet

              og med dei eg aldri skal møta.  

 

    

(Jules Supervielle diktsamling   ”Les  Amis inconnu ” 1932)

   ------------------------------------------------------------------------------------

                             

 

 

Ventande

 

 

 Kort tid igjen

 du står i kvikksand                        

 bølgene slår mot desember

 tårene som drypper fra natta

 snart stengetid.

 

 Klokka er åtte

 tussmørke og iskald andre juledag

 kvikksanden lukkar seg

 du ventar ikkje meir

 små papirbitar spreiest med vinden

 ei gul rose i snøen

 enno ventar vi

 nokon skal koma.

 

(Samuel Beckett 1906 – 1989)