When breath becomes air

" I began to realize that coming in such close contact with my own mortality had changed both nothing and everything. Before my cancer was diagnosed, I knew that someday I would die, but I didn`t know when. After the diagnosis. I knew that someday I would die, but I didn`t know when. But now I knew it acutely. The problem wasn`t really a scientific one. The fact of death is unsettling. Yet there is no other way to live."

Slik skriv den 36 årige Paul Kalanithi stilt overfor sin eigen dødelege sjukdom. Før han døyr klarar han å formidla sin historie og sitt bodskap gjennom den nesten fullførte boka "When breath becomes air" som kom ut i USA på nyåret 2016 og på kort tid vart ein bestselgar. Paul hadde då vore død i snart eit år, men alt medan han levde hadde han fått enorm respons på sine artiklar i New York Times og Washington Post. Han skreiv om det som angår oss om alle, om liv og død, om ikkje minst den dramatiske omveltninga han opplevde i sitt eige liv: å gå frå å vera kirurgen som lækte og redda liv til å bli pasient med ein dødelege sjukdom. "How long have I got left? " skriev han i New York Times i februar 2014 og fekk ein enorm respons.
Paul Kalanithi var ein ung mann med foreldre som var innvandrara frå India, oppvaksen i ein liten by i Arizona der faren var kardiolog. Han studerte først litteratur, historie og filosofi, men klarer ikkje å slo seg til ro med det reint teoretisk og byrjar på medisinstudiet. Han vel å spesialisera seg i det kanskje  vanskelegaste og mest krevjande faget, nevrokirurgi. Han er nesten ferdig spesialist då diagnosen lungekreft blir stilt(den typen som ikkje røykarar får), Han har lenge følt seg dårleg og har mistenkt at noko ikkje er som det skal, men han har stått på i arbeidet til det siste. Kanskje ikkje så uvanleg for legar, eigen sjukdom  vert ofte fortrengt. Boka byrjar med at han ser igjennom sine eigne CT billeder, det er dramatisk, både lunger, skjelett og lever er gjennomsådd av kreftsvulstar. Han har eit par dagar før gjennomført lange og krevjande kirurgiske inngrep(rett nok på smertestillande), men no er alt snudd oppned. Livet og karrieren han hadde planlagt må omvurderast. Prognosen er dårleg. rett nok har han effekt av behandlinga som vert gjeve, og han kjem ein periode tilbake i arbeid, men kreftsvulstane kjem tilbake og Paul Kalanithi  døyr i 2015 37 år gammal.
Med sin humanistiske grunnutdanning har han alltid hatt lyst til å skriva bøker, og i det han stirrar døden i kvitauga går han laus på denne oppgåva. Han er ærleg, modig og reflektert , velformulert og belest og har eit tema som angår alle, difor vert dette så bra, difor er det så mykje vi kan læra av denne unge døyande legen.
Ein kollega av Paul nevrokirurgen Henry Marsh som og skriv bøker, kommenterar boka slik: " Every doctor should read this book... it helps us understand and overcome the barriers we all erect between ourselves and our patients." ( sjå ellers mitt blogginnlegg The English Surgeon). Henry Marsh skriv forresten like ærleg og sjølvutleverande som Paul Kalanithi! (Do No Harm som nyleg kom på norsk og som Karl Ove Knuagård skriv begeistra om i Morgenbladet og Financial times)
Her er kjelde til ny innsikt ikkje berre for kollegaer av Henry og Paul, men for alle som innser at før eller seinare vert vi alle ramma av sjukdom og død. Det er sjølve grunnvilkåret i menneskelivet!
Kollega Abraham Verghese har ein fint forord til Pauls bok, og kona Lucy som også er lege har eit gripande etterord. Ho sit att med dottera Cady som dei valde å få sjølv om Pauls var dødssjuk.

Tittelen på boka er henta frå diktet "Caelica 83"av den engelske 1500 talls poeten  Baron Brooke Fulke Greville.

"You that seek what life is in death,
Now find it air that once was breath,
New names unknown, old names gone:
Till times end bodies, but souls none.
       Reader ! then make time, while you be,
       But steps to your eternity."