Velsigna julefeiring

 Adventstida i forventning om det som skal koma. Tekstane i tidebønene for Advent understrekar dette. Det bryt med det som pregar samtidskulturen elllers, jula byrjar i november ein gong og er slutt i romjula. Kvar vert det då av forventninga ?

Sentrale tekstar er frå Jesaja:

"Det folket som går i mørkret , ser eit stort lys. Over dei som bur i dødsskuggens land land, strålar lyset fram." (Jes 9.2)

"Ein kvist skal skyta opp frå Isais stubbe, eit skot skal spira fram frå hans røter. Herrens ande skal kvila over han, ein Ande med visdom og forstand, ein Ande med råd og styrke, ein Ande som gjev kunnskap og frykt for Herren." (Jes11.1-2)

Og så frå Paulus brev:

"Dessutan veit det kor langt det lid: Timen er komen då de må vakna opp av søvnen, for frelsa er oss nærare no enn då vi kom til trua. Natta lid, og det stundar mot dag. Lat  oss difor leggja bort dei gjerningane som høyrer mørkret til, og kle oss i den rustning som høyrer lyset til." (Rom 13, 11-12)

Bernhard av Clervaux vakre tekst om heile verda som ventar på Marias svar. Han knyter skapinga  saman med den frelsa som skal koma. "Vi er alle blitt skapte ved Guds evige Ord, men likevel går vi døden i møte. Ved et lite ord fra deg kan vi skapes på ny og kalles tilbake til livet."

Forventninga blir strekt mot bristepunktet: " Skynd deg, Jomfru, kom med ditt svar ! Svar engelen fort, eller snarere: svar Herren ved engelens mellomkomst! Svar med et ord og ta imot Ordet; si ditt menneskeord og unnfang Guds Ord; uttal et flyktig ord og ta imot det evige ord i din favn."

Og til slutt det avgjerande svaret: " Stå opp, løp bort til døren, lukk opp. Reis deg ved troen, løp i lydighet, lukk opp ved din bekjennelse. Og Maria sa:" Se jeg er Herrens tjenerinne, det skje meg etter ditt ord."

Adventskrans og julekrybbe ute og inne i St.Ansgar

O-antifon til dagens vesper 23. desember:

"O Emmanuel. Å, Emmanuel, du vår konge og vår lovgiver, du frelser som folket lengter etter ! Kom og forløs oss, Herre vår Gud.

Kom , Herre, frels oss!"

Minnedagen for Johannes av Korset

 

Johannes av Korset har minnedag 14. desember. Karmelittmunk, prest, poet, mystikar, klosterstiftar helgen, kyrkjelærar, Eg vender stadig tilbake til han , ein av dei store på det turbulente 1500 talet, men og ein av dei store når ein ser på heile Kyrkjas historie.

Sitatet under er frå "Bestigningen av Karmelfjellet" og illustrerar det Kristus sentrerte i Johannes utlegning. Gud har gjeve oss eit endeleg svar i sin Son, i Ordet. Heile Det gamle testamentet med sine historiar og profetiar peikar fram mot det. 

"Hovedårsaken  til at det under den gamle lov var tillatt å stille Gud spørsmål, og hvorfor det var nødvendig for profeter og prester å søke syn og åpenbaring fra Gud, var at på den tiden var troen ennå ikke grunnfestet og Evangeliets lov ikke fastlagt. Derfor var det dem maktpåliggende å utspørre Gud, og Gud måtte svare dem, snart ved ord, snart ved syner og åpenbaringer, i form av billeder og lignelser, eller mange andre måter å la oss få lære sannheten å kjenne. Alle hans svar, ord, gjerninger eller åpenbaringer var mysterier i vår hellige tro, eller i det minste noe som angikk troen, eller pekte i retning av den.
Men nå da troen på Kristus er grunnfestet, og Evangeliets lov i denne  nådens tid er forkynt, er det ikke lenger noen grunn til å utfritte Gud på samme måte som før, og heller ikke for ham å tale og svare slik han før gjorde. Ved å gi oss sin Sønn, som er hans Ord, har han ikke flere ord å komme med. Alt har Han sagt oss en gang for alle i dette ene Ord. Han har ikke mer å si oss."

Men Sonen er med frå opphavet, Han er ikkje skapt men er med i skapinga. Det er eit viktig poeng som Johannes skriv om i " Åndelig sang":

"Skaperverket, slik den guddommelige Augustin sier, vitner i seg selv til en viss grad om Guds storhet og fullkommenhet. for Gud som skapte alt med største letthet og på et øyeblikk, etterlot som et spor av seg selvi skaperberket, for ikke bare skapte han alt av intet, men han beriket og smykket det han hadde skapt, med uttalige nådegaver og gode egenskaper, med en vidunderlig orden og innbyrdes sammenheng. Alt dette gjorde han ved sin Visdom, det vil si sitt Ord, sin enbårne Sønn."

Desse nådegåver og eigenskaper kan vi og få del i. Johannes skriv vidare:

"Ved å opphøye sin inkarnerte Sønn og reise ham legemlig opp  fra de døde prydet ikke Gud Fader skapningen bare delvis, men vi kan si at han ikledde den skjønnhet og ære i full mon."

Gaudete søndag

Gledeleg tredje søndag i advent- Gaudete søndag. Den liturgiske fargen er i dag rosa ikkje fiolett.
 

Kom glede, kom ! (Gaudete søndag)

Dagen lukkar seg tidleg no

sola, berre eit glimt av vår sjeldne gjest

så tussmørket i ventetida

og lyset kan tennast

den rosa gleda bryt fasten

du kan ropa ut det som bore

av engelvenger opnar himmelen.

Stjernetydar, gjetar, vertshusvert,

kven dekkar bord for dykk ?

Kven sjenkar glas og delar ut,

ein frukt av gyllent korn og mørke druer ?

Vi ventar no, urørleg, lyttande.

Kom glede, kom !

Ute, langt der ute

 "Ute, langt der ute" er ei samling dikt av Edvard Hoem henta frå heile hans forfattarskap frå 1967 og fram til i dag. Edvard Hoem er ein svært produktiv forfattar som har markerte seg innan dei fleste litterære sjangrar, og etterkvart har vorte ein av våre mest populære  og leste forfattarar. Han er kanskje ikkje så godt kjent som poet og salmediktar, denne samlinga viser også denne sida ved hans forfattarskap. Dikta er prega av to motsatte rørsler, som Unn Falkeid peikar på i etterordet, lengtinga utover, langt der ute og dragninga heimeover, mot heimstaden og barndomslandet. Hoems poesi er sanselege og inderlege, og det er musikk i versa. Fleire av dikta og salmane er og tonesette. Salmen " Den fattige Gud"  er mykje  nytta.

To av dikta er nær knytta til venen og kollegaen Kolbjørn Falkeid som døydde i sommar. Det eine er eit minnedikt framført ved den store poetens båre 2. juli i år, "Livet og døden flettar seg saman". Det sluttar med verset: " Eg ser Kolbjørn Falkeid trø/ med høgtid og sjenanse/over den siste grensa/Der står han og speidar etter dottera Helga/med sitt uutgrunnelege smil."  Det leiar naturleg  til det  andre diktet  som handlar om denne Helga som døydde så tragisk og altfor tidleg. Eit vakkert dikt som venen nok sette stor pris på og som hang ved senga hans i alle år.

Her er mange dikt som kan nemnast men eg merka meg eit " Tenk om det finst ein anna veg"  som handlar om  å bryta opp og vera på veg, og om dei som følgjer etter  oss. Kanskje det passar no adventstida?

Alt skulle rettast på

og noko av det fekk vi gjort.

Meir er blitt omsnudd

enn det vi hadde tenkt, og likevel,

når vi skal snakke sant ved milepælen:

Fram kom vi ikkje.

Det er langt igjen, det er altfor langt igjen.

Snart er tida komen for å bryta opp

for å ta fatt på siste delen av reisa

som ingen veit kvar endar.

Vi kulle gjerne ha vore her lenger,

men kvelden kallar, og vi reiser oss.

Vi må innsjå

at vi  skal etterlata rommet, kvelden, stunda

til dei som snart skal koma, til dei som er på veg.

Det er ein annan flokk som i morgon kveld

skal bryta opp for å gi seg på veg

til nye land og tider.

Vi veit dei kjem rett bak oss, vi har høyrt om dei.

Dei er et folkeslag som liknar oss.

Dei ler og ståkar slik vi ein gong gjorde.

Men kanskje har dei ikkje tenkt å bli som oss.

Dei skal sjå det nye annleis.

Berre innimellom vil dei lytte til vår avskilssong,

det er ein rest vinden ber på.

Tenk om det finst eit møtepunkt der framme

der dei ser same landskap som vi no kan sjå 

Caldaras julekantater

 Antonio Caldara (1670-1736) er nok ein relativt ukjent barokkkomponist  sjølv om han var ein av dei store i si samtids Italia. Fødd i Venezia, faren var fiolonist i same orkester som far til den meir kjente Antonio Vivaldi. Han levde seinare eit omflakkande liv med ulike oppdragsgjevarar, Mantua, Roma, Spania og til sist hoffkapellmeister i Wien der han døydde 66 år gammal. Caldara var ein produktiv komponist med hovudsakleg vokalmusikk i sin produksjon, operaer, oratorium og kantater. I vår tid er hans  kanskje mest kjente verk " Maddalena ai piedi di Cristo" etter ei eminent innspeling med Rene Jacobs og Schola Cantorum Basiliensis i 2001. 

Men det er hans julekantate frå 1713 eg beit meg merke i for mange år sidan då eg kom over ei Naxos innspeling av dette verket. Seinare har det vorte ein slags tradisjon for meg å lytta til Caldaras julekantate  i både adventstida og juletida. I Roma var det på denne tida tradisjon for at ein komponist kvart år vart invitert til å framføra ein kantate for paven etter vesper julekvelden. I 1713 fekk Caldara som hadde opphalde seg i Roma frå 1709, dette oppdraget. Teksten han nytta, "Vaticini di Pace" var ikkje ny, utforma av Paolo Gini med bakgrunn i den samtidige politiske situasjonen med "Den spanske arvefølgekrigen" mellom Habsburg og Bourbon. "Vaticini di Pace" tyder "Profeti om fred" og referar til den pågåande krigen med ønskje om fred og forsoning, men er naturligvis og andeleg i det  profetien peikar mot at barnet som blir fødd julenatta skal gje oss evig fred.

Caldara var nok lite interessert i det politiske og fokuserte på å laga god musikk, og det har han lukkast med. Det er fint å ta med seg i adventstida fram mot julefeiringa!

Lenke til:

Julekantate

Quel Pargoletto                                                       

Infante stretto

che senti piangere

piange per frangere

l`aspro tuo Cor.

Di stille tante

sarai sprezzante?

al suono amabile

sorda implacabile ancor!

(That babe,

little child

that you hear crying

cries to break

your hard Heart.

Will you disdain

such tears?

Still angry, deaf

and implacable to the lovely sound?)

Robert Bly til minne

 Den store amerikanske poeten Robert Bly døydde sist søndag 21. november i heimen sin i Minnesota. Han vil om kort tid ha fylt 95 år. Han hadde norske anar(Hardanger der navnet kjem frå  Bleie -Bly og Trøndelag) Han oppheld seg fleire år i Norge og hadde nær kontakt med litterære miljø både her til lands og i Sverige. Både Olav H.Hauge og Tomas Transtrømer var hans vener og dei omsette hans dikt og han deira dikt. Han omsette og både Knut Hamsun og Rolf Jacobsen. Han debuterte i 1962 med "Silence in the snowy Fields" og var nok primært poet, men har skreiv også essay og fagbøker. "Iron John" er ein analyse av maskuliniteten og fekk mykje omtale. Robert Bly var samfunnsengasjert og på 1960 talet var han aktiv i protestane mot Vietnam-krigen.

Han var ein stor poet og minneord har det vore  både i amerikanske , engelske og norske aviser. Eg fekk tilsendt omtalen i Minnesota StarTribune og vart slik klar over at han var død.

På veg mot Lac Qui Parle-elvi

I

Eg køyrer bil;det skymest;Minnesota.

Stubbåkeren fangar siste solroden.

Soyabaunone andar på alle sidor.

Gamle menner sit på bilsete utfor husi sine

i landsbyane. Eg er lukkeleg,

månen ris yver kalkunskuri.

II

Bilen sin vesle verd

sturtar gjennom nattlandet

på vegen frå Wilmar til Milan.

Denne einsemdi med stål kringum seg

stryk gjennom nattlandet

gjennomstunge av sirissor.

III

Brått, nær Milan, ei liti bru,

og vatn på kne i måneljoset.

I småbyane er husi bygde rett på marki,

lampeljoset fell på alle fire i graset.

Då eg når elvi, er ho tekt av fullmåne.

Folk talar lågt i ein båt.

(Olav H. Hauge si gjendikting)

Gratitude To Old Teachers

When we stride or stroll across the frozen lake,

We place our feet where they have never been

We walk upon the unwalked. But we are uneasy.

Who is down there but our old teachers ?

Water that once could take no human weight -

We were students then - holds up our feet,

And goes on ahead of us for a mile.

Beneath us the teachers, and around us

the stillness.

Birgittas siste pilegrimsferd

11. november 1371 for nøyaktig 650 år sidan la Birgitta av Vadstena ut frå Roma  på veg til Det heilage landet . Det vart hennar siste pilegrimsferd, kort tid etter at ho og hennar følgje kom tilbake døydde ho i  Piazza Farnese .Ho har i følget sitt 12-15 personar,  mellom dei dattera Katarina og sønene Karl og Birger. Det blir ei dramatisk reise. Første stopp i Napoli der Birgitta frå før kjenner den markerte dronning Johanna. Her opplever ho at sonen Karl blir sjuk og døyr. Etter eit lengre opp hald i Napoli dreg dei så vidare via Kypros og 12.mai 1372 kjem dei endelege til Jersusalem. Birgitta har nok grudd seg for denne reisa som har vore i tankane hennar heilt frå ho kom til Roma , ja før det og. Då ho og mannen Ulf var på pilegrimsreise til Santiago de Compostella hadde ho ein visjon om at ho skulle vitja både Roma og Jerusalem. Seinare blir ho minna på dette med jamne mellomrom. 23. mai 1371 har ho ei openberring der Kristus talar til henne. "Gjør deg klar til en pilegrimsferd til Jersusalem for å besøke min grav og de andre hellige stedene der."  Eit halvt år seinare er ho så klar til å dra.

Birgitta har nok vegra seg for denne turen, ho er snart sytti år, ei gammal kvinne på den tida, ho har levd eit meir strevsomt liv enn dei fleste og har helseproblem. Men  Birgitta er lydig, ho føl det ho oppfattar som Kristi direkte tale til henne. I det heilage landet har ho fleire visjonar  som er skreve ned i  den sjuande boka i hennar "Himmelske openberringar". Den eine er i Fødselskyrkja i Betleheim, den andre i Golgata kapellet. Dette er svært detaljerte og kroppslege skildringar, i motsetning til det som står i evangelia.Det har og  vist seg at Birgittas  framstilling av Jesu fødsel og krossfesting har prega seinare kunstnarlege framstillingar.

Etter denne strabasiøse reisa kom ho og følget hennar  utmatta tilbake til Roma på vårparten 1373 og Birgitta  døydde så i Piazza Farnese 23. juli dette året. Året etter kom ho heim til klosteret i Vadstena, kista vart bore av hennar næraste gjennom Europa, og til sist med båt  frå Danzig til Sverige.Men historien  var ikkje slutt med det, Birgitta hadde hatt to overordna mål, å få paven tilbake til Roma frå Avignon og få  klosterordenen sin stadfesta av paven. Begge deler skjedde eit par år etter at ho var død. Helgenkåringsprosessen starta og kort tid etter at ho vart død, og vart fullført og feira med stor festivitas i Roma 7. oktober 1391. Birgittinarordenen eksisterar framleis med kloster i mange land også i Trondheim. Birgitta er på mange måtar unik, få Mellomalder kvinner har hatt tilsvararande posisjon både i levande live og etter sin død. Det er difor ekstra gledeleg at det nylig kom ein ny Birgitta-biografi på norsk. Frå før har  vi Helge Nordahls " Den hellige Birgitta - beåndet visjonær -begavet politiker" frå 1997. Unn Falkeid( dotter til Kolbjørn Falkeid)  er professor i idehistorie og har sitt forskningsfelt innan europeisk Mellomalderhistorie. Eg har med stor interesse lese hennar nyleg utgjevne Birgitta biografi "Den hellige Birgitta. Enken som utfordret Europa." Det er å vona at fleire får augene opp for denne fascinerande kvinna. Ein kan nærma seg henne både religiøst og feministisk, det står ikkje nødvendigvis i motsetnad til kvarandre. Kyrkja har  frå dei første tider for ein stor del vorte bore av flittige og fromme kvinner som sjeldan har fått den status dei  fortener. 

 

Birgitta

Juliheten ligg tungt over Roma,

når kreftene og tida tek slutt,

men du kviler lett på den harde brisken

cella di i Piazza Farnese

ikkje langt frå Campo de`Fiori – blometorget.

Oppgåvene store og mange,

få var det som fekk styrke til å bera

det du bar med rak rygg og vidope sinn.

Den siste pilegrimsreisa og du stod framom

Jerusalem – den heilage byen,

utmatta kom du attende og la deg ned

ventande på den lange vegen heim,

Ventande på den største av alle oppgåver,

kallet ditt fast og for alltid lyttande,

men aldri åleine du trufaste tenerinne.

Birgitta av Sverige ( 1303-73) døydde i Roma 23 .juli som er minnedagen hennar.

Piazza Farnese  der Birgitta budde mesteparten av tida si i Roma. Birgittasøstrene held framleis til her. Vi budde der hasuten 2012. Det var ei stor oppleving då ein av søstrene viste oss rommet til Birgitta.

Usynlig blekk

" Jeg har aldri brydd meg om kronologisk orden. For meg finnes  det ingen kronologi. Nåtid og fortid blander seg i hverandre i en slags gjennomsiktighet, og hvert øyeblikk jeg opplevde i min ungdom, står for meg i en evig samtidighet, løsrevet fra alt." 

Slik reflekterar hovudpersonen i Patrick Modianos (f. 1945) siste roman "Usynlig blekk" (Encre sympathique).Den korte romanen kom ut i Frankrike i 2019 og i norsk omsetjing i år. Anmeldarane har karakterisert romanen som eit språkleg mesterverk som med suggererande kraft riv lesaren inn i ein medrivande fortellarstraum. Boka byggjer opp under at det på ingen måte var ufortent at denne store samtidsforfattaren fekk Nobelprisen i 2014. I grunngjevinga frå Nobelkomiteen står det mellom anna at han får prisen " for den erindringens kunst med hvilken han har fremmanet de mest ubegripelige menneskeskjebner  og avdekket okkupasjonstidens livsverden."  Han var fødd like etter krigen, men okkupasjonstida ligg heile tida som ein understraum i Modianos litteratur. Faren som  var italiensk jøde gjekk i dekning og klarte å unngå holocaust, og sjølv reflekterar han over om " mine erindringer gikk forut for min fødsel". Dei første bøkene hans hadde  tematikk frå krigen og var også tilegna broren Rudy som han var sterkt knytt til men som døydde av leukemi bare 10 år gammal.

I dei seinare romanane er krigen bare indirekte tilstades og han flyttar seg tidsmessig fram til si eiga ungdomsstid på 1960 talet. Her kjem den meir karakteristiske Modianos-tematikken fram. Fortid og notid, minne og erindring, sant og usant, ønske om å forstå og dei endelege svara vi ikkje kjem til å få. Slik også i "Usynlig blekk" . Eg tar med eit par sitat frå boka som illustrerar dette.

"Hvordan er det mulig å skille sant fra usant når man tenker på det selvmotsigende sporene et menneske etterlater seg ? Og vet man egentlig bedre beskjed om seg selv, når man tar i betraktning sine egne løgner og utelatelser, samt all ufrivillig glemsel?"

Har vi ikkje alle opplevd å sjå ein liten detalje som brått gjer fortida klar og levande.

"Det var som å være en som har mistet hukommelsen og så får tildelt en veldig detaljert rute han må følge gjennom et område der han tidligere var lommekjent. Da skulle det ikke mere til enn navnet på en landsby for at han brått ville huske hele sin fortid."

Vi søkjer etter svar i fortida, og finn nok aldri alle svara og kanskje skal vi heller ikkje ha det som mål,

"Jeg spør meg selv: må det virkelig finnes et svar ? Jeg er redd for at den dagen du sitter  med alle svarene, da lukker livet seg over deg som en felle, med den lyden nøkler lager i døren til en fengselscelle. Ville det ikke være bedre å la noen rivningstomter bli stående åpne omkring deg, der det kunne gå an å stikke seg unna.?"

Modiano er "Paris-forfattar" og kanskje burde ein lesa bøkene hans med Paris-kartet framfor seg. Men i "Usynlig blekk" er handlinga også lagt til Roma. Kanskje det Roma(og Paris) der ein skal trø forsiktig:

"Vær forsiktig nå. Hvis man oppholder seg for lenge i Roma, risikerer man å bli her for bestandig."

Poetica: Dette lyset alltid

 

Dette lyset alltid

Vi kunne ikkje ha teke feil

for kanskje var det slik at

dette lyset hadde vore der alltid

når vi såg det glitrande i låg sol

mot havgapet bak glattskurte svaberg

og haustbrune lyngheiar

til desse korte dagane etter årsskifte

med tynt snølag og lyset reflektert

like inn i den djupe blå julihimmelen

som deler lysstriper med stien

vi går  gjennom tett granskog

inn i oktober der lufta er krystallklår

med dryss av gull

til ventetida og gåvene

dei tre langvegsfarande steig inn

delte brød og vin  drog så

men deg søkjer vi likevel

no i skumringa.

 

 

Den heilage Johannes Paul

 22. oktober er minnedagen for Den heilage Johannes Paul (1920-2005), den 264 pave. Det er mykje som kan seiast og skrivast om han, i dag vil eg nytta høve til å nevna at han også var poet. I 1989 kom "Sangen om den kjulte Gud" på norsk i gjendikting av Jan Brodal. Eg tek med litt frå det lange diktet "Strender fulle av stillhet". Ei strofe gjorde særleg  inntrykk på meg då eg las diktet for første gong: "Er livet en bølge av undring, en bølge høyere enn  døden?"

Like utenfor dørterskelen tar stillhetens strender til.

Ditover kan du ikke fly på fuglevinger.

Du må stane opp og skue stadig dypere og dypere

inntil du ikke lenger formår å holde sjelen tilbake fra dypet.

...........

Er livet en bølge av undring,

en bølge høyere enn døden?

Stillhetens bunn, buktens speil - menneskets ensomme bryst.

Når du seiler til himmelen derfra,

og bøyer deg ut fra båten:

da blander de seg, barnets

babling - og forundringen.

.........

For Du er selve Stillheten, den store Taushet,

og derfor ber jeg Deg, frita meg nu for min stemme,

og la meg i steden fylles av gys over Din Eksistens

av den sitrende skjelving hvormed vinden fyller de modne aks.

Utanfor Johannes Paul museet ved barndomsheimen i Wadowice som vi vitja i 2017.

George Mackay Brown hundre år del II

 Dag og Tid trykte dette diktet av George Mackay Brown i høve at det var hundre år sidan han vart fødd i Stromness på Orknøyane.

Fiskar

Vesthimmelen raudna, drog ned skodda

og natta forsegla alt.

Fredsam er lufta, sjøen.

Ei stille spreiing av stjerner.

Det veldige havet

lagar den mjukaste rørsla rundt den svivande kloten,

ei svak dønning gjennom småsteinar.

Ingen måne i natt.

Teinene ligg i ro på tilgrodde hyller.

Ikkje ein lyd, berre hunden til ein kjeleflikkar

som gøyr langt innpå land.

For tre dagar sidan rasa ein storm som drukna

Jock Halcrow blant hummarane hans.

Mellom lysa i dalen er det eitt mørklagt bruk i natt.

Mitt innlegg i siste nummer av Dag og Tid

George Mackay Brown 100 år

Eg sette stor pris på at det i siste nummer av Dag og Tid var teke med eit dikt av  George Mackay Brown(1921-96) som ville ha fylt hundre år 17.oktober. Diktet er henta frå «For øyane syng eg» , gjendikting av Jostein Sæbøe, og så vidt eg veit er det det einaste av denne store diktaren som er omsett til norsk. Øyane, det er Orknøyane der han vart fødd og levde det meste av livet bortsett frå eit par år i Edinburgh. På Orknøyane er han den store diktaren med ein rik produksjon i mange sjangrar, dramatikk, romanar, noveller, essays, operalibretto, barnebøker men framfor alt poesi. Saman med komponisten Peter Maxwell Davies tok han og initativ til kultufestivalen St.Magnus, med namn etter Orknøyanes skytshelgen.

George Mackay Browns verk er grunnfesta i lokalsamfunnet der han budde, i naturen og folket der, bønder og fiskarar som kjempa for å overleva på desse forblåste øyane. Men han set det heile tida inn i ein større samanheng, historisk med røter tilbake til norrøn tid, og eksistensielt og andelege der jordbruksåret med onner, såing og innhausting blir ein parallell til kyrkjeåret med sin høgtider og ritual. Eg vart særleg fascinert av hans «kalenderdikt» der kvar av årets tolv månadar får ein strofe som knyter saman årstidene i naturen, bønder og fiskarars dagleg liv, dei bibelske forteljingane og årshøgtidene.

Då «The Collected Poems of George Mackay Brown» kom ut i 2005 skreiv The Times: «A must-have book». Eg sluttar med til det, og vågar meg til å hevda, sjølv om eg då rører meg langt utanfor mitt eige fagfelt, at han er ein av dei store i engelsk språkleg litteratur i førre hundreår. Han fortener difor  å verta meir kjent og lest også i vårt land!

«For the islands I sing

and for a few friends

not to foster means

or be midwife to ends»

Den ortodokse kyrkja

 St. Olav forlag kom nyleg med boka "Den ortodokse kirke. Historie - lære - trosliv" Forfattar er  kunst - og kulturhistorikar Caroline Serck-Hanssen  som har stor innsikt i temaet og tidlegare har skreve bøker og artiklar om såvel ikonkunst som ortodoks tradisjon i Skandinavia. Boka er blitt ei svært vellukka innføring i ortodoks kristendom.  Serck-Hanssen skriv lettlest ,men innsiktsfullt  om eit komplisert og lite kjent tema i vårt land. Boka er rikt illustrert med både ny og gammal ikonkunst, og ikkje minst bilete som viser dagens liturgiske feiring i dette mangesidige kyrkjesamfunnet.

Den ortodokse kyrkja eller rettare sagt kyrkjene i fleirtal er den nest største trusretninga i verda etter Den katolske kyrkja,men lite kjent her til lands. Dette trass i at det alt i vikingtida var tett kontakt med ortodokse samfunn i aust, og dei siste åras sterke auke i såvel antall ortodokse kristne som ortodokse forsamlingar av ulik nasjonalitet. Boka er systematisk bygd opp og tek for seg historie, teologi og lære og trusliv slik det blir praktisert av verdas rundt 200 millionar ortodokse kristne.

Serck-Hanssen har eit eige kapittel om Den ortodokse kyrkjas historie i Norge, sjølv om eg har lese ein del ortodoks litteratur var dette ny kunnskap. Vikingane hadde utstrakt kontakt med Kievrike og Bysants. Olav den heilage  oppheldt seg i Kievriket året før slaget på Stiklestad, kongens svigerinne var gift med storfyrste Jaroslav.  Harald Hardrådes dronning Ellisif var dotter til det russsiske fyrsteparet.

På byrjinga av 1500 talet kom ein einebuar til Petsjengadalen, han vart seinare kjent som Den heilage Trifon- Nordens opplyser. Her vart det etterkvart bygd eit klsoter som var i aktivitet fram til revolusjonen med visse avbrot.  Det var det religiøse sentrum for dei ortodokse skolesamane som og hadde sitt eige kapell i Neiden på norsk side av grensa.  Det var tett kontakt mellom munkane i klosterert i Petsjenga og norske kjøpmenn. På denne tida var det at Pomor-handelen var på sitt største. Etter revolusjonen i 1917 kom ein del russiske flyktingar til Norge og dei grunnla etter kvart Heilage Nikolai menighet som lenge var den einaste ortodokse forsamlinga i Norge. Dei siste åra har det på grunn av innvandring frå Aust-Europa kome til ei rekkje forsamlingar  som oftast har vore knytt til nasjonale grupper . Det er og eit ortodoks kloster i Hurdal. Det har nyleg vore fokus på klostergrunnlegging på Sunnmøre, men nonnenes andelege rådgjevar er ein kontroversiell person i Hellas og ikkje godkjent av den offisielle kyrkja.

Uansett har  ortodoks kristendom kome for å bli i vårt land, og vil nok veksa og bli meir synleg i åra som kjem. Dei ortodokse er økumenisk innstilt, og er med i Kyrkjenes verdsråd og har kontakt med ulike protestantiske miljø. Relasjonen til Den katolske kyrkja har vore meir spenningsfullt mellom anna som følge av strid rundt dei katolske forsamlingane med ortodoks liturgi. Kunnskap om Den ortodokse kyrkja er viktig i økumenisk samanheng,men vel så mykje for å forstå politikk og samfunnsliv. i Aust -Europa.Ikkje minst gjeld dette vår relasjon til Russland i  nord. Serck-Hanssens bok er difor  nyttig ikkje berre for dei som er interessert i religion og kyrkjehistorie , men og for alle som føl politikk og samfunnsutvikling i Aust-Europa med interesse! Boka kan hermed tilrådast på det varmaste.

En sjels historie

Innlegg på fransk facebook-side.

 

Je suis content  car jài quatre éditions de ”L`histoire d`une âme”  !

L`édition orginale française, traduction  en anglais et  suédois, et enfin édition norvégienne. Norvègienne est  ma langue maternelle. Le titre norvégienne est ”En sjels historie”, publié pour la première fois en 2014.

Merci à Thérèse !

Eg har fire utgåver av "En sjels historie", orginalen på fransk, dessutan engelsk og svensk utgåve, og til sist den norske som kom i 2014 på St. Olav forlag.

Takk til Thérèse !

"For meg er bønnen noe som springer ut fra hjertet, et enkelt  blikk rettet mot himmelen, et utbrudd av takknemlighet og kjærlighet midt i prøvelsene og likeledes også midt  i gleden; kort sagt, det er noe stort, noe overnaturlig, som utvider min  sjel og forener meg med Jesus."

George Mackay Brown 100 år

 17. oktober ville poeten George Mackay Brown (1921-1996) fylt 100 år! For nokre år sidan kjøpte eg hans samla dikt, det er ei gullgruve, 500 sider med storslått og inspirerande poesi. På norsk  kom det i 2015 ei omsetjing av hans poesi ved Jsoetin Sæbøe, " For øyane syng eg". Øyande det er Orknøyane der han vart fødd, døydde og levde det meste av livet sitt. I ungdomen studerte han i Edinburgh og vart der kjent med forfattaren Edwin Muir som kom til å bety mykje for han. Tilbake i Stromness på Orknøyande var han ein svært produktiv forfattar i fleire sjangrar, hovudsakleg poesi men og skodespel, noveller og essays. Tematikken hans  er nær knytta til lokalsamfunnet og folket som bur der, men han er og sterkt historisk orientert og er skeptisk til modernismen. Den norrøne littarturen kom til å ha stor innverkand på han, og innspirerte han nok både i form og innhald. I 1961 konverterte han til Den katolske kyrkja, og i mange av dikta hans er det ein klar religiøs tematikk. Her er eit døme på eit dikt i norsk gjendikting:

Liksveip

Sju trådar er det i liksveipet,

den kvite tråden,

ein grøn korntråd,

ein blå fisketråd,

eit raudt sting, for kjæte, villskap

og vreide,

ein grå tråd

(vinteren gjennom grip sviktande hand om rokk)

den svarte tråden,

og ein tråd altfor lys for auga.

Eit gjennomgåande element i diktinga hans er parallellen mellom jordbruksåret  med onner, såing og innhausting og kyrkjeåret med sine høgtider og ritual. Om dette skriv han:

"...which seem to illuminate the whole of life for me...It included within itself everything from the most primitive breaking of the soil to Christ himself with his parables of agriculture and the majestetic symbolism of his passion, and death, and resurrection...You will find it at the heart of many of my stories and poems."

Her er eit dikt som klart illustrerar  utsagnet ovanfor:

Lux perpetua

A star for a cradle

Sun for plough and net

A fire for old stories

A candle for the dead

              *

Lux perpetua

By such glimmers we seek you

G.K. Chesterton

Det er kanskje ikkje så mange i Norge som kjenner til den engelske journalisten og forfattaren Gilbert Keith Chesterton ( 1874- 1936) , men det er  nok desto fleire som kjenner til hans mest populære litterære figur, Fader Brown , presten som løyser kriminalgåter, og som er popularisert i fjernsynserien meir enn hundre år etter at Chesterton skreiv romanar om den spesielle presten. Fader Brown er det eine ytterpunktet i Chestertons enorme litterære spennvidde, det andre ytterpunktet er kanskje hans rikhaldige poesi. Rettnok er hans ikkje rekna blant dei store i engelskspråkleg poesi. Hans poesi var tradisjonell og meir prega av "action" enn "reflection", og ikkje nyskapande som hans samtidige T.S. Eliot. Han var i utgangspunktet journalist og gjorde karriere i Londons Fleet Street, hans journalistikk var samfunnsengasjert og utfordrande, han var ein skarp kritikar av si samtid men meiningar om det meste. Hans essay var glimrande, han skreiv biografiar, seriøse romanar, ikkje bare krim, han skriev verk om histoire og filosofi og ikkje minst teologi. Han blir rekna som 1900 talets kanskje mest velformulerte apologet, forsvarar av kristendomen.

Det var ikkje innlysande at han skulle finne vegen inn i kristendomen, han var rett nok døypt inn i den engelske kyrkja, men korkje familien eller han var praktiserande. Han var ein tenkande og søkjande mann, men hans tanke var intelektuell fortviling, og hans levemåte heidenskap som han sjølv formulerar det. To personar kom til å ha stor innverknad på hans veg mot kristen tru, Frances Blogg som han vart gift med og som følgde han inn i kyrkja, og den katolske forfattaren Hilaire Belloc. Han konverterte til katolisismen i 1922, men lenge før det skreiv han apologetiske verk som "Heretic" og "Orthodoxy" som er forsvar for kristendomen mot tidsånda. Chestertons trusforsvar var på ingen måte mør kog pessimistisk, tvert imot verthan karakterisert som" the only genuinely optimistic thinker our gloomy century has produced." (Russel Sparks) Han var ein offentleg person i si samtid, og hans konversjon vekte nok sterke reaksjonar i samtidas England, slik Sgrid Undsets konversjon gjorde her til lands. Økumenikk låg framleis langt fram i tida både hos oss og i England. Sjølv oppsummerar han det slik:

"It is not the Pope who has set the trap or the priests who have baited it. The whole point of the position is that the trap is simply the truth. The whole point is that man himself has made his way towards the trap of truth, and not the trap that has run after the man."

Til dei som meinte at å konvertera til katolisismen var å gå inn i eit system som tvinga ein til akseptera visse sanningar skriv han:

"It is not really a question of what a man is made to believe but of what he must believe;what he cannot help believing. He cannot disbelieve in an elephant when he has seen one; and he cannot treat the Church as a child when he has discovered that she is his mother."

Chesterton  levde nok ikkje noko sunt liv, han var glad i mat og drikke, puritanisme og avhaldssak hadde han lite til overs for. På bilete som nok er teke i femtiårs alder er han overvektig og ser gammal ut. Våre 1936 vart han gradvis svakare, det hjelpte ikkje med pilegrimstur til Lourdes, hadde døydde sommaren dette året bare 62 år gammal. Kort før han døydde kom dominikanarpresten Vincent McNabb og song Salve Regina for han, ein hymne Chesterton sette særleg pris på. Så kunne englane  bera han inn til den evige kvila styrkt av den støtta den kyrkja han elska så høgt kunne gje han.

Det passar å avslutta med eit haustdikt:

Gold leaves 

Lo! I am come to autumn,

When all the leaves are gold;

Grey hairs and golden leaves cry out

The year and I are old.

In youth I sought the prince of men,

Captain in cosmic wars,

Our Titan, even the weeds would show

Defiant, to the stars.

But now a great thing in the street

Seems any human nod,

Where shift in strange democracy

The million masks of God.

In youth I sought the golden flower

Hidden in wood or wold,,

But I am come to autumn,

When all the leaves are gold.

Minnedagen for Den heilage Therese

 I dag 1.oktober feirar vi minnedagen for Den heilage Therese frå Lisieux(av Jesusbarnet).Ho vart fødd i 1873 og døydde i Karmel, Lisieux i 1897. Ho vart heilagkåra i 1925 og utnemd til kyrkjelærar som den tredje kvinna, i 1997. Ho er skytshelgen for misjonen, for Frankrike for søstrene i Karmel, og er kanskje vår tids mest populære helgen. Therese viser oss "den vesle vegen",  å akseptera at vi er små, svake og ufullkomen, heilt avhengige av Guds nåde.

Under har eg teke med Novenen til Therese, dvs. bøner som ein ber i ein ni dagars periode før minnedagen for å førebu oss på feiringa av denne.

NOVENE TIL DEN HELLIGE THÉRÈSE AV JESUSBARNET «Frykt ei din svakhet» 

1. Sang: «Kom, Hellig Ånd» T 8 (v. 1,3,5) 

Omkved: Kom, Hellig Ånd, kjærlighets ild, 

 kom, de fattiges Far, og leg mine sår. 

 1. Herre, du valgte meg mens jeg bare var barn,  og jeg kan kalles ditt kjærlighets verk. 

 3. Selv er jeg intet, jeg er bare svakhet. 

 Du vet det, min Gud, mitt hjerte er ikke stolt. 

 5. Og bare du, Jesus, kan skape fred i sjelen 

 i hjertet som ønsker å elske i all evighet. 

2. Lesning fra den hl. Thérèses selvbiografi «En sjels historie” 3. Sang: «Thérèses hymne til kjærligheten» T3 (v.1) 

Hvor stor og kjærlig er vår Gud, som har sett til den ringe. For evig er mitt hjertes pris kjærlighetens nye sang. 

1. Kom, du som sulter, som er tørst, du som har tungt å bære.  Som moren trøster sitt barn, slik vil Gud trøste deg. 

 Å kom med til livets kilde, frykt ei din svakhet. 

 Ha lit til Guds barmhjertige kjærlighet. 

4. Avslutningsbønn: 

Gud, vår Far, du som åpner ditt rike for de små og ydmyke, hjelp oss  tillitsfullt å følge den hellige Thérèses ”lille vei”. Før oss på hennes  forbønn frem til din evige herlighet. Ved Kristus, vår Herre. Amen.

Therese ber faren Louise Martin om løyve til å tre inn i Karmel berre 15 år gammal.

Statue i hagen  i Les Buissonnets der ho vaks opp. Frå vår vitjing i Lisieux i 2018

Heilage Therese be for oss 1

Dei 103 heilage Korea-martyrar

 Då eg i går skreiv om Stefanusalliansen  og forforfølginga  av kristne i Nord-Korea var eg ikkje klar over at dagen i dag - 20. september- er minnedagen for dei 103 Korea-martyrane. Det var rettnok  mange fleire enn desse 103. Men vi  kjenner navnet på dei  og dei vart plukka ut til å bli heilagkåra i 1984 då pave Johannes Paul vitja Korea i samband med  200-årsfesten for at kristendomen først kom til landet. Av dei 103 var 93  koreanarane og 10 franske misjonærar. Over ein million koreanarar overvar denne sermonien, der paven samstundes nytta høve til å innvia Korea til Jomfru Maria.

Kven var dese koreanske martyrane ? På slutten av 1700 talet var Korea som Japan  eit land som var stengt for utlendingar under trugsmål om strenge straffer.  Koreanske legfolk vart kjent med kristendomen via jesuitt-misjonærar i Kina og tok trua med seg heim der den slo rot, og innan få år var det mange tusen kristne i Korea, men ingen utenlandske prestar. Styresmaktene vart uroa over dette, og på byrjinga av 1800 talet auka forfølgingane, i 1801 var det 300 martyrar i landet. I 1802 kom  det eit dekret som foreskreiv dødsstraff for einkvar katolikk som vart oppdaga. Dette dekretet vart ikkje oppheva før  i 1882. Religionsfridom for katolikkar kom i 1875 og frå 1884 misjonerte også protestantar i Korea. Men i åra frå 1800 og fram til omlag 1870 gjekk mange tusen koreanske truande  martyriet i møte.

I dag er det store og levande kyrkjelydar i Sør-Korea både katolske og protestantiske. Då er det ekstra tragisk å tenkja på at i Nord-Korea er tilhøva for truande like ille som dei var i heile Korea for to hundre år sidan. Lat oss hugsa dei i forbøn!

Stefanusalliansen

 Eit par gonger i året får eg "Magasinet Stefanus" som vert utgjev av Stefanusalliansen . Dette er ein misjons- og menneskerettsorganisasjon med særskilt fokus på trusfridom. Redaktør er Johannes Morken som tidlegare har vore journalist i Vårt land og lenge har vore oppteken av forfølging av religiøse minoritetar rundt omkring i verda. Stefanus som det står om i Apostelgjerningane var den første kristne martyren, etter han har det vorte mange ikkje minst i vår tid. Kristne vert forfølgde både i muslimske og ateistiske land, Nord-Korea og Afghanistan er vel dei to farlegaste landa å vera kristen i. Muslimske minoritetar vert også forfølgde i det kommunistiske Kina, i det hinduistiske India og i det buddhistiske  Myanmar.

I Afghanistan er det svært få kristne, men  enkelte små undergunnskyrkjer eksisterar nok, og dei har all grunn til å frykta framtida etter at Taliban overtok styret i landet. Det same gjeld andre minoritetar som sikhar og sjiamuslimar.

Nord-Korea stiller nok i ein klasse for seg når det gjeld brutal undertrykking av all religion, buddhistar, kristne og andre mindre grupperingar. Alle religiøs aktivitet, ja bare det å eiga ei religiøs bok vil føra med seg streng straff, fangeleir og i verste. fall dødsstraff. Då det kommunistiske regimet kom til makta i 1948 var det omlag 200.000 protestantar og 55.000 katolikkar i landet. Utover femti og sekstitalet auka forfølginga  av dei kristne og all aktivitet vart forbode. Kor mange det er igjen i dag er det ingen som veit, det eksisterar nok ein del mindre huskyrkjer, men mange held trua heilt for seg sjølve, dei stoler ikkje på nokon heller ikkje næraste familie ! Nokon har klart å flykta og kan gje vitnemål om den brutale forfølginga i landet. Organisasjonen Korea Future Initative med base i London og Seoul i Sør-Korea samlar dokumentasjon om overgrepa i landet.

Det er viktig at dei mange forfølgde ikkje vert gløymde, at informasjon kjem ut og at vi føl dei med vår forbøn. Stefanusalliansen gjev her eit viktig bidrag

Paris

 Innlegg på sida " En flanant dans Paris":

Nous sommes des touristes norvégien qui admirons  Paris et  la culture française. Ces photos ont été prises en septembre 2019 lors de notre précédente visit. Nous espérons beaucoup un autre visit après la pandémie!

Restaurant Les Deux Margot au coeur de Saint-Germain-des Pres, pendant le 19. Siècle  les poëtes Verlaine et  Rimbaud ont fréquanté le restaurant, plus tard artistes et philosophes comme Aragon, Picasso, Gide, Hemingway, Sartre et Beauvoir.

De l`autre côté de la rue Bonapart nous trouvons  l`èglise Saint-Germain-des-Pres et  le buste « La Poésie» en honneur de poëte Guillaume Appolinaire. En 1959 Picasso a offert à la Ville de Paris le buste en hommage à son ami.

Le Boulevard Saint-Germain travers la rue Napoleon, Appolinaire habitait au numéro 202. Janvier 1913 il a quitté Auteuil pour cet appartement à boulevard Saint-Germain qu`il gardera jusque à sa mort novembre 1918.

”Tu traverses Paris à pied très lentement” ( Appolinaire: Souvenir du douanier)

Frå siste tur til Paris i samband med kongress  i byrjinga av september 2019. Ser fram til nye vitjingar etter pandemien.

Restauranten Les Deux Margots  i hjertet av Saint-Germain- des Pres. På 1800 talet sat poetar som Verlaine og Rimbaud her, seinare kunstnarar  som Aragon, Picasso, Gide;,Hemingway, Sartre og Beauvoir.

På andre sida av Rue Bonapart er kyrkja  Saint-Germanin-des Pres  og utanfor ein byste til minne om poeten Guillaume Appolinire. Picasso donerte denne i 1959 til Paris som ein hyllest til sin ven.

Appolinaire budde like i nærleiken frå 1913 til han døydde i 1918.

" Du går langsamt gjennom Paris til fots"  (frå eit dikt av Appolinaire)

 

Bysten av Appolinaire utanfor Saint Germain-des Pres.

Gunvor Hofmo hundre år

 Eg finn fram Gunvor Hofmos "Samlede dikt" utgjeven i 1968, den innheld bare fem diktsamlingar som kom ut mellom 1946 og 1955. Så er ho taus fram til 1971 då det igjen nesten årleg kjem ei diktsamling fram til den siste "Epilog" som kom i 1994.  Den nye utgåva av  "Samlede dikt" som kom i 1995 innheld  over 700 dikt frå 20 diktsamlingar.  Men ikkje nok med det, i 1997 kjem rundt 350 "Etterlatte dikt" samla og redigert av Jan Erik Vold som og har skreve ein biografi  om henne "Mørkets sangerske". Opphaldet i hennar litterære produksjon skuldast alvorleg psykisk sjukdom, men ho skreiv også i desse åra  sjølv om det ikkje vart utgjeve noko. Det er neppe mange døme i litteraturhistorien på noko tilsvarande, å koma tilbake som poet etter så lang tid med alvorleg sjukdom!

I år det hundre år sidan ho vart fødd 30.juni 1922 i Oslo eller Christiania som navnet var då. Ho døydde i 1995. Etter at ho vart utskreven frå psykiatrisk sjukehus på byrjinga av 1970 talet levde ho isolert og gav aldri intervju, men ho skreiv og skreiv heile tida, til slutt langt over 1000 dikt. Dei fleste er av høg kvalitet og ho vert rekna som ein av dei store i norsk litteratur etter krigen. Sannsynlegvis blir ho ikkje lest så mykje, ja det er vel dei færraste poetar som blir det. Mange vil nok oppleva dikta hennar som mørke og tungsindige, vanskeleg å trenga inn i og langt frå den folkelege appellen som til dømes Hans Børli har.

Den første diktsamlinga "Jeg vil hjem til menneskene" kom i 1946 og fekk god kritikk. Dikta er prega av einsemd, lengt, død og mørke. Ein ikkje uventa tematikk sett i lys av dei dramatiske krigsåra. Krigen kom nok til å  prega  heile hennar liv og dikting, ho opplevde også ein stor perosnleg tragedie då hennar jødiske veninne Ruth Maier  vart arrestert og deportert med Donau i november 1942 for så sannsynlegvis å bli sendt rett i gasskammeret i Auschwitz.

"Slik en regnvåt kveldstund

kjenner du det er henne,

en jødisk venninne de drepte,

hun hvis lik de lot brenne

sammen med tusen andres

........

Du hører den myke stemmen

slik du hørte den sist,

spørrende uten klage,

dempet og uendelig trist:

Warum sollen wir nicht leiden

wenn so viel Leid ist ?"

(Fra diktet Møte)

Diktsamlingane som følgjer har mykje av den same tematikken prega av lengting og einsemd, av ein tapt og fjern barndom, over sommaren som er forbi.

" Dypt inni tåken ser du

at sommeren stirrer på deg med fjerne øyne

som om den stirrer på noe langt borte:

Er det din døde menneskelighet den ser,

er det en annen sommer barnslig blomstrende

mellom Guds hender...."

(Frå Sommerens fjernhet)

Så dukkar det brått opp dikt  prega av mystikkens lukkekjensle.

"Jeg kjenner ingen ord mer,

å salighet.

En dyp flom av lysende farger

gjennomtrenger meg

en høy, høy stillhet av gråhvit sne.

Gud faders ansikt

ser jeg deroppe.

Gud faders lysende ansikt.

Jeg kjenner ingen ord mer,

å salighet,

men farger og dyp."

(Jeg kjenner ingen ord mer....)

I "Etterlatte dikt" er det mange små perler, med få ord set hos fokus på både det nære og konkrete og det store eksistensielle og uforståelege i tilveret.

Eg falt for dette vesle dikt med tittelen "Skolehave"

"Å komme hjem

med jord på hendene

legge grønnsakene

på kjøkkenbordet

med stolt blikk

og sette astersen i vasen

og din mors stemme

fra butikken og oppgangen

som roser deg

Alt er oppfyllelse

duft av grønnsaker og blomster

og jord

samlet i ditt hjertes ro."

Og dette "Å bli gammel".

"Å bli gammel:

De lange dager som en tunnel

med lys som skimtes

langt borte

Det du har levet

lukker seg langsomt

som sår med skorpe."

Og til slutt "Lysene" det som kanskje er det siste diktet skreve like før ho sjølv gjekk inn til det uskapte lyset.

"Lysene hilser mørket

De legemliggjør seg

i avstanden og 

i stumheten

søm bærer Verden, dens

fødsel og død"

Jernbanen inn til Auschwitz der Gunvor Hofmos veninne Ruth Maier  vart ført ein novemberdag i 1942

Treng kyrkja meir "nyåndelighet"?

 Innlegg i Vårt Land 28. august som svar på reportasje 21. august:" Etterlyser mer nyåndelighet i kirken."

Treng kyrkja meir «nyåndelighet»?

I Vårt Land 21.august  etterlyser prest Silje Trym Mathiassen ei kyrkje som er meir open for dei nyandelege retningane. Mange er i dag rotlause og  andeleg søkjande, dei opplever ofte at dei ikkje finn det dei søkjer i etablerte religiøse forsamlingar. Sånn sett har ho eit viktig poeng, men spørsmålet er om dei finn det dei er på leit etter i desse nyreligiøse retningane som ofte er ei blanding  av austleg religion, sjamanisme, alternativ medisin og ulike sjølvrealiserings-teknikkar ?

Kanskje må ein heller flytta perspektivet frå samtida til fortida og kristendomens rike andelege tradisjon like frå oldkyrkja til i dag ? Dagens effektive, rasjonalistiske og materialistiske samfunn har  langt på veg tapt den indre verda. Det gjeld også kyrkja som i stadig større grad legg vekt på det ytre, det å vera ein aktør i politikk og samfunnsdebatt. Samfunnsengasjementet er i og for seg ikkje negativt, men det er ikkje den kristne kyrkjas primære oppgåve. Ein kan då like godt engasjera seg i politiske parti eller organisasjonar som Røde Kors eller Amnesty, og mange gjer også det. Det er nok tilfredsstillande  for « de gudløse stolte, som ikkje har trang til mystikk» som Rudolf Nilsen skreiv, men kva med dei som har trong for mystikk? Kanskje søkjer dei frå den eine nyreligiøse retninga til den neste utan heilt å finna det som kan fylla det indre  tomromet. Det paradoksale er at kristendomen har ein rik spirituelle tradisjon som for dei fleste er ukjent land. Ei kyrkje utan metafysikk, utan undring og mysterium, utan  bøn og mystikk er dømt til gradvis å mista sin relevans. Det som trengst er ikkje meir «nyåndelighet», men å søkja tilbake til kristendomens  andelege røter. Eit rikt indre liv fører heller ikkje ytre passivitet, ofte tvert imot, to av dei beste døma på det er Hans Nielsen  Hauge og Birgitta frå Vadstena!

 

Cathedral Saint Pierre

 

"La Cathédral de Lisieux Saint-Pierre est construit pendant Le Moyen Âge. C`est seulement une petite promenade de Buissonnets à  Saint-Pierre, et c`est le lieu où Thérèse a le plus participé à la vie de l`église locale pendant sa jeunesse. Pendant notre visite à Lisieux nous avons fait  cette promenade apres avoir participé à la Eucharistie dans Saint-Pierre, imaginant que Thérèse et sa famille soient la avec nous.

Thérèse s`est rendue à la Cathédral  avec son pére et ses soeurs tous les dimanches et souvent aussi en semaine. Ils assistent fréquent à la celebration des messes. La messe en semaine est célébré dans Chapelle de la Vierge, une chapelle absidiale  de l`èglise. C`est aussi dans cette chapelle que Thérèse a prié pour la conversion du criminel Pranzini. Il est un meurtrier qui est condamné à mort. Il ne s`etait pas confessé , mais just avant l`execution  «saisi d`une inspiration  subite, il se retourne, saisit un Crucifix que lui présentait le prêtre et baise par trois fois ses plaies sacrées!» Thérèse a demandé un signe et elle a obtenu un signe. Elles a ecrit: «J`avais obtenu  «le signe» demandé et ce signe était la reproduction fidèle de grâces que Jesus m`avait faites pour m`attirer à prier pour les pêcheurs.»

Sainte Thérèse a prié pour Pranzini, c`est  1887 et elles a 14 ans. Mais elle ne cesse pas de prier, Thérèse prie chaque jour pour tous les pêcheurs du monde."

Innlegg på fransk facebook  gruppe for Den heilage Therese av Jesusbarnet.

Katedralen Saint Pierre i Lisieux  var familien Martins sognekyrkje. Det var berre ein kort spasertur frå heimen deira Les Buissonnets til katedralen. Her gjekk Therese med faren og søstrene kvar søndag og ofte også på kvardagar. Vi gjekk denne korte vegen under vår vitjing i Lisieux for tre år sidan. Vi såg for oss at vi gjekk der i lag med familien Martin!

Kvardagsmessene vart feira i eit side kapell vigd til Jomfru Maria. Det var også her Therese ba for mordaren Pranzini. Ho ba om eit teikn og fekk det. Rett før han skulle henrettast i giljotinen bøygde han seg og kyssa sårmerka på eit krusifiks som presten gav han!

Dette var i 1887, Therese var 14 år. Ho ba for denne forbrytaren, men ho slutta ikkje å be, ho held fram å be kvar dag for alle syndarar.