Filokalia - Ein russisk pilegrim

"En russisk pilegrims beretning" er ei bok med anonym forfattar som kom ut i Russland i 1884. Ei norsk omsetjing kom på Dreyer forlag i 1985. Boka er eit sentralt verk i russisk-ortodoks spiritualitet. Hovudpersonen vandrar frå stad til stad i 1800 talets  store russiske rike. Han ber med seg to bøker, Bibelen og Filokalia. Ein dag kjem han til ei kyrkje og får høyra tekstlesinga frå 1. Tessaloniker brev. Slik er det skildra i Fader Johannes Johansens si omsetjing:

Av Guds miskunn er jeg et kristen-menneske, ved mine gjerninger en stor synder, av stand er jeg en hjemløs vandringsmann av ringeste byrd som vandrer omkring fra sted til sted. Her er mitt gods: På ryggen bærer jeg en nisteskreppe, på brystet har jeg den hellige Bibelen; det er alt.
En gang gikk jeg i kirken for å delta i gudstjenesten. Det var 24. søndag etter Pinse, og epistellesningen var fra brevet til tessalonikerne, hvor det blir sagt: "Be uavlatelig". Disse ordene trengte seg med særlig styrke inn i mitt sinn, og jeg begynte å grunne på hvordan det kunne være mulig å be uten opphold; folk må jo også beskjeftige seg med andre ting for å opprettholde livet. Jeg slo opp i Bibelen; og der kunne jeg med egne øyne lese det jeg hadde hørt i kirken – nemlig at det er nødvendig å be i ånden til enhver tid, løfte hendene til bønn hvor en enn befinner seg. Jeg grunnet og grunnet, men var ikke i stand til å finne noen løsning.

1.Tess. 5.17 er eit heilt sentralt bibelord i den ortodokse bønetradisjonen. Den russiske pilegrimen finn svar på spørsmålet korleis ein kan be uavlateleg i Jesusbøna:" Herre Jesus Kristus miskunn deg over meg ein syndar". Etter tradisjonen gjentek ein denne bøna i takt med andedraget. Etterkvart kjem bøna til å vera til stades heile tida på same måte som pusten, av og til medvete men liek gjerne umedvete. " Eg søv men hjartet vaker"(Høg. 5.2)
Pilegrimen finn trøyst i Bibelen og Filokalia(Kjærleiken til det vakre). Filokalia er eit heilt sentralt verk eller samling av verk i den ortodokse tradisjonen. Filokalia innheld skrifter på gresk forfatta mellom 300 talet og 1400 talet. Skriftsamlinga utkom første gong i Venezia i 1782 og vart berre få år seinare omsette til kyrkjeslavisk. Slik kom Filokalia til å få ein sentral plass også i russisk ortodoks tradisjon.

                                                      
Maximus bekjennaren( 580-662) var munk i  eit kloster nær Konstantinopel. Han skrifter utgjer ein større del av Filokalia enn nokon annan. Eit kort eksempel:
"Eit reint hjerte er kanskje det som ikkje har dragning mot noko som helst. Når eit slik hjerte i sin største enkelhet han blitt som ei reingjort og polert tavle, kjem Gud og bur i det og skriver sine lover i det."