Nyttår 2020: Glede

Glede

Desemberklår ettermiddag
med blank is
og nye skeiser til jul
gled deg du vesle jente
med strålande auge
og dei første famlande taka
gled dykk de som står rundt
for lyset er nær
og morgondisen skal løftast
av englehender
slik at de kan stiga inn 
i morgondagen
og gå gjennom det stille umåla året
på solgylte stiar.

Inkarnasjonen

Den kristne julefeiringa er ei markering av at Gud gjekk inn i den skapte materien. Sånn sett bryt dette fundamentalt med tidlegare arketypiske forestillingar. Hos Matteus og Lukas finn vi ikkje noko kosmisk vendepunkt, ikkje noko abstrakt berøringspunkt. Det er Marias lydnad eine og åleine som opnar døra for Guds ord, og hans Ande som dermed  skaper barnet i henne.

Pave Benedikt spør i "Jesus fra Nasaret. Barndomshistoriene." om det er sant det vi seier i Credo når  vi vedkjenner trua på Jesus Kristus, Guds einborne Son som vart unnfanga av Den heilage Ande og fødd av Jomfru Maria ? Svaret er eit ubetinga Ja ! Han refererar vidare til teologen Karl Barth som gjer merksam på at det i historien om Jesus er to punkt der Gud grip direkte inn i den materielle verda: jomfrufødselen og oppstoda frå grava.

" Disse to punkt er en skandale for den moderne mentalitet. Gud kan virke i ideer og tanker, i det åndelige, men ikke i materien. Det forstyrrer. Der hører han ikke hjemme. Men det er nettopp poenget: at Gud er Gud og ikke bare beveger seg i ideenes verden. Slik dreier det seg i begge punktene om Guds egen guddommelighet. Det dreier seg om dette spørsmålet: Tilhører også materien ham?"

Og vidare:
" Hvis Gud ikke også har makt over materien, da er han nettopp ikke Gud. Men han har denne makten og  med Jesus Kristi unnfangelse og oppstandelse har han innledet en ny skapning. Så er han altså som Skaper også vår Forløser. Derfor er Jesu unnfangelse og fødsel av Jomfru Maria et grunnleggende element i vår tro og et lysende håpets tegn."

Det betyr i neste omgang at å tru også må bli noko kroppsleg ikkje bare  svevande kjensler eller abstrakte ideear. Kjensler og idear forsvinn like lett som dei kjem, men har trua først sett seg i kroppen sleppp ho ikkje taket. Presten og kunstnaren  Bjørn Bjørneboe sa i eit intervju at  trua gjekk det opp og ned med, men kristendomen  hadde satt seg fast inne i beinmargen og slapp ikkje taket.

4.søndag i Advent

Det nærmar seg julefeiringa. I messa og tidebønene les vi frå Jesaja:

 13 Då sa han: «Så høyr då, Davids hus! Er det ikkje nok at de trøyttar menneske, må de òg trøytta min Gud? 14 Difor skal Herren sjølv gje dykk eit teikn: Sjå, den unge jenta skal bli med barn og føda ein son, og ho skal gje han namnet Immanuel. 15 Rømme og honning skal han eta til han forstår å forkasta det vonde og velja det gode. 16 For før guten forstår å forkasta det vonde og velja det gode, skal det bli audt i landet til dei to kongane du fryktar. 17 Og over deg og folket ditt og huset til far din skal Herren la det koma dagar som det ikkje har vore sidan Efraim skilde seg frå Juda – kongen av Assur.»

Advent som tid for bøn og førebuing. "Be uavlateleg" skriv Paulus i 1.Tess 5.17. Augustin kommenterar dette:

"For selve din lengsel er din bønn;varer lengselen ved, gjør bønnen det også. For det er jo ikke uten grunn apostelen sier:Be uten opphør. Når han sier be uten opphør, betyr det at vi uopphørlig skal ligge på kne, til stadighet ligge utstrakt, eller stå med løftede hender? Hvis det er det det betyr å be, tror jeg ikke vi er istand til å gjøre det uten opphør. Men det finnes en annen, en indre bønn som er uten opphør, og det er lengselen. Uansett hva annet du gjør, holder du ikke opp med å be hvis du lengter etter sabbaten. Hvis du ikke vil holde opp med å be, hold da ikke opp med å lengte."

Gaudete søndag

3. søndag i Advent er Gaudete (glede) søndag, navnet kjem av den latinske innleiinga til messa(introitus): Gaudete in Domino semper.(Gled dykk alltid i Herren). Den liturgiske fargen er rosa, ikkje fiolett som resten av adventstida og undertreka dermed gleda over Herrens snarlege kome.
I dagens messe sang vi Grundtvig salmen: "Blomstre som en rosengård " som passer ekstra godt på denne gledas søndag.

Blomstre som en rosengård
Tekst: N. F. S. Grundtvig, 1837
Melodi: J. P. E. Hartmann, 1861

Blomstre som en rosengård
skal de øde vange,
blomstre i et gyldenår
under fuglesange,
mødes skal i stråledans
Libanons og Karmels glans,
Sarons yndigheder.

Ryste mer ej noget knæ,
ingens hænder synke,
skyde hvert udgået træ,
glatte sig hver rynke,
rejse sig det faldne mod,
rinde let uroligt blod,
frygt og sorg forsvinde!

Herren kommer, Gud med os,
troen på ham bier,
byde skal han fjenden trods,
som sit folks befrier;
alt betales på ét bræt:
fjenden sker sin fulde ret,
folket dobbelt nåde.

Skæres for den sorte stær
skal da øjne mange,
døve øren, fjern og nær,
høre frydesange,
som en hind da springer halt,
stammer, som for målløs gjaldt,
løfter klart sin stemme.

Så i Herrens helligdom
grant Esajas spå'de,
tiden randt, og dagen kom
med Guds lys og nåde,
med den Guds og Davids søn,
som gør end, i lys og løn,
paradis af ørke.

Ære med vor høje drot,
med hans Ånd tillige!
Sammen de gør alting godt
i vort himmerige,
døve, selv på gravsens bred,
øren får at høre med,
stummes læber sjunge.

Højt bebude gyldenår
glade nytårssange:
Blomstre som en rosengård
skal de øde vange,
mødes skal i stråledans
Libanons og Karmels glans,
Sarons yndigheder!

                                         I dag tenner vi to fiolette og eit rosa lys.

Københavns drengekor:

https://www.youtube.com/watch?v=ESsyqwVV1xU

Juan de la Cruz minnedag

I dag 14. desember feirar vi minnedagen for Johannes av Korset - Juan del la Cruz ( 1542- 91).
Helgen, filosof og karmelittnonne  Edith Stein har analysert hans teologi  i boka "Korsvitenskap" som kom på norsk oversatt av Mette Nygård i 2007. Her eit lite sitat:

" I Kristi lidelse og død er våre synder blitt fortært av ild. Når vi mottar det i tro og mottar hele Kristus ved overgivelse i troen - men det vil si at vi både velger og går på den vei som følger i Kristi fotspor - fører han oss " ved sin lidelse og sitt kors til oppstandelsens herlighet". Det er nettopp dette man erfarer i kontemplasjonen: å gå gjennom den forsonende brann til den salige forening i kjærlighet. Dette forklarer foreningens todelte karakter. Den er død og oppstandelse. Etter den mørke natt stråler kjærlighetens legende falmme opp."

Advent

Vi er alt godt inn i adventstida og feirar i dag andre søndag i advent. Vi les tekstar frå  profeten Jesaja som peikar fram mot den Frelsar som skal koma.

" Ein kvist skal skyta opp frå Isais stubbe, og eit skot skal spira fram frå hans røter. Herrens ande skal kvila over han, ein Ande med visdom og forstand, ein Ande med råd og styrke, ein Ande som gjev kunnskap og frykt for Herren."


Dagen i dag 8. desember er også festdagen for Jomfru Marias upletta unnfanging ( In Conceptione Immaculata  Beatae Mariae Virginis) Maria unnfanga utan arvesynd for å bli mor til den inkarnerte Gud, Jesus Kristus. Det har vore strid om dette dogmet men det er Kyrkjas lære i dag, og det er med på å gje Maria den plass ho rettmessig har i frelseshistoria.

Når dagen går mot slutt og natta stundar avsluttar vi kompletorium med "Alma Redemptoris Mater"



"Frelserens Moder du milde, som er og alltid skal være himmelens herlige port og havets lysende stjerne. Oppreis ditt folk når det faller, fra svakhet hjelp oss til seier. Du som til skapningens undring i tiden fødte din Skaper, reneste Jomfru, du var og forblev, mens dette under deg skjedde, slik det ble sagt av englemunn ved det frelsesbringende Ave.
Hellige Jomfru og Moder, be for oss syndere.Amen."

                            Frå feiringa av første søndag i advent Arguineguin, Gran Canari.

Lenke til Palestrinas Alma Redemptoris Mater:
https://www.youtube.com/watch?v=cdZHqpUA36w