« Å hør, hva er det som lyder
og rykker til av min smerte?
Nei, jo det er…..fuglekvitter
som stiger fra krattet hjemme.»
Slik begynner estiske Marie Under ( 1883 - 1980) diktet «I et fremmed land» der ho sit som landflyktig i Stockholm.Små sanseinntrykk minner henne om heimlandet som ho måtte flykta frå i 1945 lik mange estlendarar som ikkje ville bli slavar under kommunismen. I diktet « Et syn» har same tematikk men her er det både heimstaden og barndomen som lengten rettar seg mot.
« Jeg er tilbake.Gjensynsgledens sus
gjennom den kjente poppelrekken.
Det hvite huset dukker fram bak furuer…
Er dette virkelig eller ser jeg det i en drøm?
………………………….
Lenge gikk jeg med døden som følgesvenn.
Nå er jeg hjemme.Kammerset er opplyst
av den store månen som var det fylt av engler
som tar imot min takk.
Jeg er hjemme.Ingenting annet kan jeg se
når jeg full av andakt faller i søvn.
Jeg sovner igjen under juletreet
som stadig tindrer i drømme.»
Marie Under vart fødd i Tallin i 1883, Estland låg då under Russland. I Mellomkrigstida opplevde landet kortvarig sjølvstende, det var ei kulturell blømingstid der estisk språk, litteratur, musikk og song vart løfta fram. Marie Under var ein sentral aktør i estisk kulturliv i denne perioden.I 1940 var det slutt, landet vart okkupert av Sovjetunionen og året etter av Nazi-Tyskland og i 1945 på ny av Sovjetunionen. Estland opplevde under begge desse regima ein svært brutal okkupasjon, mange vart drept eller deportert.Etter krigen flykta 70.000 estlendarar vestover, ein av dei var poeten Marie Under. Ho døydde i 1980 og fekk aldri oppleva å sjå eit fritt heimland igjen. Ho heldt fram med å skriva i eksilet i Stockholm, og vart etterkvart eit samlingspunkt og nasjonalt symbol for det estiske eksilmiljøet. Dikta hennar vart og smugla inn i heimlandet, ikkje utan risiko. Tyskspråklege Nelly Sachs levde i eksil i Stockholm samstundes med Marie Under, ho var språkleg lettare tilgjengeleg, men innhaldsmessig vanskelegare tilgjengeleg. Ho var heller ikkje sentrum i eit språkleg og kulturelt fellesskap slik Marie Under var det.
Eit lite utvalg av Marie Unders dikt er gjeve ut på norsk under tittelen: « Den søvnløses sang». Det er og tittelen på det lengste diktet i den vesle boka. Ein ser for seg den aldrande forfatterinna som ligg svevnlaus og kjenner på lengten til heimlandet og smerten over det som Estland har måtta gjennomleva. Svevnen er « den vesle død», men no har ho for lengst gått inn til den evige kvila og er hinsides all svevnløysa.
« Tingene har svarte skygger,
de omgir dem som sørgeslør.
Sovende i alle hus,
sengene er kister.
Alle ligger lik hver natt,
alle dør en liten død;ingen
skånes.Bare jeg blir ikke tatt.»
Ingen kommentarer:
Legg inn en kommentar