Å leve i Guds nærvær

 « Den helligste, vanligste og nødvendigste øvelsen i det åndelige liv er å leve i Guds nærvær - å venne seg til og glede seg over Hans guddommelige selskap. Man må samtale ydmykt og kjærlig med Ham til enhver tid, i ethvert øyeblikk, uten regler og begrensning, spesielt i fristelsens stund, i lidelse, i tørke og i motvilje og til og med i utroskap og synd.»

Slik skriv den audmjuke franske karmelittmunken broder Lorens av Oppstoda. For han var sjølve kjernen i det andeleg liv å leva i Guds nærver. Han hadde nok forlengst vore gløymt lik dei fleste som levde på 1600- talet, men nroder Lorens etterlet seg skrifter som har gjort han til ein andeleg vegleiar. St.Olav forlag gjev i år ut ei fullstendig utgåve av hans tekstar og brev i norsk omsetjing. Han er ikkje ukjent i Skandinavia frå før, også i protestantisk samanheng, både Frelsesarmeen, Misjonskyrkja og metodistane har oppdaga kva for andeleg skatt vi her har å gjera med!

Kven var denne fromme og audmjuke munken, ukjent i si levetid? Han vart føddi 1614 som Nicolas Herman i Lorraine i det nordøstre Frankrike. Foreldrene var djupt truande og oppdrog han i tråd med det. På denne tida herja Tredveårskrigen og den unge Nicolas vart soldat. Han lei under såvel tyskarar som svenskar og vart såra slik at han etter kvart måtte ta avskil med soldatlivet, sannsynlegvis var det i 1635. Han følte no på eit religiøst kall og søkte råd hos ein slektning som var karmelittmunk. Ei stund levde han som eremitt, men kom etter kvart til karmelittklosteret på Rue de Vaugirard i Paris. Han var då 36 år, to år seinare avla han dei ævige løftene. Så skjer det ikkje så mykje meir i livet til Nicolas, no broder Lorens. Han lever eit stille liv i klosteret, arbeider dels på klosterets kjøkken, dels på skomakerverkstaden inntil han døyr i klosteret i 1691.Men  det er ikkje slutt med det, Abbé Joseph de Beaufort som var ein trufast ven av broder Lorens gjev kort tid etter hans død ut skriftene hans med ein eigen lovtale som innleiing. Etter kvart vart skriftene oversatt og utbreidd i heile Europa, og som sagt også blant protestantar. Slik sett får han også økumenisk innverknad på ettertida.

Kva er det som har gjort han så populær? Han er enkel og liketil, men samstundes djuptpløyande. Han legg som sagt sterk vekt på kva det innebær å leva i Guds nærver og korleis ein kan oppnå det. Dersom Gud er den levande som har skap alt, då er vi som menneske også kalt til fellesskap med Han. Dette knyter han opptil såvel skapinga som inkarnasjonen og oppstoda, og ikkje minst dei teologale dyder. Likesom Johannes av Korset vektlegg han å leva i tru, von og kjærleik! Dette er heller ikkje så vanskeleg, det viktige er bare å ta imot Gud og lata seg elska av han. Det handlar om å først leva i passiv og så i aktiv form -  å først levast og villast av Gud før vi aktivt lever saman med han og vil det som han vil.Dette gjeld ikkje minst i dei små daglegdags ting som utgjer storparten av liva våre.

« Under vårt arbeid og våre andre gjøremål, selv når vi leser eller skriver om det som er om åndelige ting, ja selv i våre ytre andaktsøvelser og muntlige bønner skal vi stoppe opp noen øyeblikk, så ofte som mulig, for å tilbe Gud i vårt hjertes innerste og smake Ham om enn bare i det forbigående, og som om vi stjal oss til det.»

Bo Bergman

 Den aldrande svenske poeten Bo Bergman ( 1869- 1967) sit på balkongen og ser utover Stockholm der han har budd det meste av livet. Det er utanom turistsesongen og Djurgårdsfärjan går mot ein folketom kai. Bo Bergman ser det symbolske i dette: « Charon, du gamla färjman, ro hit ett tag.Mitt namn är Bo Bergman.Nu kommer jag.» Ikkje lenge etter blir han bønhøyrt, og går inn i det store ukjente etter 98 år på jorda.

Kom när jag sover

men väck mig inte.

Lägg din iskalla hand

på min panna,

så går febern över,

den gamla envisa febern

som kallas livet.

Bo Bergman levde eit svært langt og produktivt liv som forfattar, journalist, kritikar, mange årig medlem av Svenska Akademien, men kanskje ikkje eit lukkeleg liv. « Varför ska ödet hårdast slå dem som älska mest?» Han fekk aldri Maria Almqvist som han møtte som heilt ung og vart forelska i. « Hon var den rätta, den enda, den nödvändiga.» Dei vart aldri eit par, men heldt kontakt og brevveksla heile livet. Han skildrar det i det vakre diktet «Stjärnöga» som eg tidlegare har sitert.

Bo Bergman skreiv romanar, noveller og memoarfragment, men han var framfor alt lyrikar, ein av dei mest leste i si samtid sjølv om han nok kom noko i skuggen av venen Hjalmar Söderberg. Han skreiv i tradisjonell form og hadde liten sans for modernismen, melankolsk og melodisk og mykje av det han skreiv er blitt tonesatt. Tematisk er han også tradisjonell, han skriv om kjærleik og lengting, om døden og tida som går, om møte og avskjed.

Nu är flamman

slocknad, bara

tidens långa flöde

glider jämt

förbi.

Vara samman,

skiljas, fara,

det är så vart öde

är bestämt

att bli.

( frå Avskedet)

Eg les på ny « Vårfrost» som er ei samling med både lyrikk og noveller. Per Wästberg som kjente Bo Bergman godt har skreve eit innsiktsfullt portrett av forfattaren og hans samtid. Han er nok lite kjent i Norge, men vel verdt å bli kjent med for alle som set pris på fin poesi!

Teresa Benedikta av Korset

 9.august er minnedagen for Den heilage Teresa Benedicta av Korset ( Edith Stein 1891 - 1942). Filosof, karmelittnonne, martyr og helgen. Alt skytshelgen for Europa og sannsynlegvis snart  kyrkjelærar!

Eg har nyleg skreve om henne , men her kjem eit lite poetisk bidrag om ein person eg ser grenselaust opp til!

Teresa  Benedikta av Korset

Ikkje trua til fedrene,

men tanken din

som lodda nærare og djupare

i alt det som finst.

Ei svevnlaus natt med

soga om Teresas veg i Karmel,

morgonsola kjem med Sanninga.

Den gamle pakta i den nye,

vatnet som frelsar og heilaggjer,

trua så vel som tanken

næra av Thomas skarpe logikk.

Porten til Karmel har opna seg,

Korset  ventande på dine ord

og din lagnad.

Martyriet i aust,

eit såra Europa ber sin skytshelgen

om enno større nåde.

 

Frå nihilisme til tru

 I det siste har det vore fleire intervju i media med yngre menn som er på veg til eller har funne sin plass i Den katolske eller ortodokse kyrkja. Sjølv om det ikkje er noko eksakt tall på dette, blir det av enkelte oppfatta som ein trend. Simen Andreas på 31 år er ein av desse, han fortel om ein bakgrunn  frå protestantisk kristendom, men han oppfatta seg som agnostikar frå konfirmasjonsalder. Han kunne ikkje slå seg til ro med dette og søkte vidare både i protestantiske retningar og buddhisme, han gjekk på bibelskule og studerte religion. Det fungerte dårleg og han kom ut av det  som ateist. Lik mange unge menn lytta han til Jordan Peterson på YouTube, det førte han vidare til ortodokse Jonathan Pageau som vart ein døropnar mot ortodoksien der han etterkvart fann sin plass. Tilsvarande historiar finn vi i truskursa til Den katolske kyrkja, med fleire års erfaring som undervisar er mitt inntrykk at det no er flest søkjande unge menn som kjem til oss. Naturlegvis kvinner og litt eldre og, dessutan barnefamiliar, men absolutt eit poeng i at vi her ser ein trend, om enn langt frå å vera ei stor rørsle! Mange har vore innom andre retningar både kristne, austlege religionar og filosofiske system. Enkelte har slite med depresjonar som kan vera vel så mykje eksistensielle som psykologiske. Interessant er her også den aukande skilnaden ideologisk og politisk mellom unge kvinner og unge menn som er observert i det siste. Kvinner er meir liberale og går mot venstre, menn meir konservative og orienterar seg mot høgre. Det er neppe heile forklaringa, men med ei konservativ haldning søkjer ein kanskje lettare mot det stabile og varige ? Både katolisismen og ortodoksien har sin røter i oldkyrkja , og er kanskje meir medvitne om det enn dei fleste protestantiske retningar! 

Men det som utan tvil er karakteristisk for vår tid er ei oppløysing av tradisjonar, normer og etikk i mykje større grad enn det vi har sett tidlegare i historia. Der ein tidlegare gjekk inn i ein kulturell og religiøs tradisjon lagt der av tidlegare generasjonar, er det no opp til deg sjølv å finna ut av dette merkelege tilveret og finn den vegen som dine indre kjensler peiker på! Det er ikkje så rart at mange havnar i eit nihilistisk mørke som i neste omgang kan utvikla seg til ein depressiv tilstand. Vi må ikkje gløyma at dødsårsak nummer ein for unge menn er suicid! 

Kva har vi i såfall å tilby desse søkjande unge menn og kvinner? Noko konkret og varig, noko som har stått i totusen år og i langt mindre grad enn verda rundt har forandra seg. Noko som ikkje er avhengig av kva den enkelte kjenner på til ei kvar tid, noko som legg større vekt på det store fellesskapet av levande og døde og ikkje deg og Jesus åleine. Noko som er synleg gjennom dei sakramentale nådemiddel som føl oss frå spebarnsalder til død! Definitivt eit godt alternativ til nihilisme og mørkre.