Advent og juledikt

 Eg vender tilbake til poeten frå Orknøyane George Mackay Brown, eg har hans Collected Poems i bokhylla. Han har mange juledikt som eg og har sitert tidlegare. Her er først eit om Sankta Lucia , helgenen som vi merkeleg nok markerar også i det protestantiske nord.

Lighting Candles in Midwinter

Saint Lucy, see

Seven bright leaves in the winter tree

Seven diamonds shine

In the deepest darkest mine

Seven fish go, a glimmering shoal

Under the ice of North Pole

Sweet St. Lucy, be kind

To us poor and wintered and blind.

Og så eit dikt med tittelen Christmas

"Toll requiem", said sun to earth,

As the grass got thin.

The stat-wheel went, all nails and thorns,

Over mill and kirk and inn.

The old sun died. The widowed earth

Tolled av black bell.

"Our King will return", said root to bone,

The skeleton tree on the hill

At midnight, an ox and an ass,

Between lantern and star

Cried, Gloria.... Lux in tenebris.....

In av wintered byre.

Den heilage Charles av Jesus

Den heilage Charles av Jesus

(Charles de Foucauld) til minne.

Minnedag 1. desember.

Broder Charles til minne

Du gjekk langt

og enno lenger

så langt det går an å koma

der berre sol, sand og vind bur

og ingen har styrke til å følgja

men du vart bore av  bønene og forsynet

gjennom livet og ein brå og uventa død

frukta skulle du ikkje få sjå

men frøet var sådd

som  første lenge etterpå

skulle slå ut i full blom

dine forbøner i takksemd

du trufaste salige.

 

( Charles de Foucauld  1858 – 1916, heilagkåra 15. mai 2022)

Minnedagen for Johannes av Korset

 14.desember, midt i adventstida feirar vi ein av dei store i Kyrkjas historie: Juan de la Cruz ( 1542 -91) , på norsk Johannes av Korset!

Frå “ Andeleg song”

“ Ved å opphøye sin inkarnerte Sønn og reiste ham legemlig opp fra de døde prydet ikke Gud Fader skapningen bare delvis, men vi kansi at han ikledde den skjønnhet og ære i fullt monn.»

Herre hør oss på forbønn av Den hellige Johannes !

Walt Whitman

 Av og til dukkar det opp små dikt som gjer inntrykk som dette av den store amerikanske poeten Walt Whitman ( 1819 -92). Det er henta frå ei utgåve av det store verket Leaves of Grass. Til ettertanke!

http://www.poemhunter.com/poem/a-clear-midnight/

This is thy hour O Soul, thy free flight

into the wordless,

Away from books, away from art, the day

erased, the lesson done,

Thee fully forth emerging, silent, gazing,

Pondering the themes thou

lovest best.

Night, sleep, death and the stars.

)

Den heilage Charles av Jesus

 1.desember feirar vi minnedagen for Charles de Foulcauld ( 1858 - 1916) med kloster navnet broder Charles av Jesus. Han er ein av Kyrkjas ferskaste helgenar i det han vart kanonisert  i Peterskyrkja 15. mai i år. Det var ei heilagkåring som vart lagt merke til ikkje minst i Frankrike, også dei sekulære media hadde bilete av br. Charles på forsida i mai. Charles de Foucauld var ein heilt spesiell person som svært mange har late seg inspirera av. I si levetid  fekk han ikkje oppleva å grunnlegga ein orden, det skjedde først på 1930 talet då vi i 1933 fekk Jesus små brødre og seks år seinare Jesus små søstre. Desse ordensfolka lever i små grupper ute i verda og har ofte vanleg arbeid, blant vanlege folk, gjerne dei mest fattige og utstøtte. Slik sett prøver dei å verkeleggjera Charles de Foucauld ideal. Adelsmannen og offiseren, som etter ferminga glei vekk frå trua, men som alltid kjente på ein indre uro og lengt, og som bore av kusina Marie de Bondys bøner fann igjen den katolske trua! Ein tru som han levde ut på den meste radikale måten, først i trappistkloster i Frankrike og Syria, seinare som einebuar utanfor eit nonnekloster i Nasaret. Charles ville leva som Jesus levde i Nasaret, men heller ikkje dette var det endelege målet hans. Han  reiste etterkvart til Algerie og den vesle oasebyen Beni-Abbes som hadde ein fransk garnison. Her var han i fleire år, men heller ikkje her slo Charles seg til ro, han drog lenger sør til den aude plassen Tamanrasset i Sahara, heilt i utkanten av Algerie. Her ville han leva og vitna  om evangeliet blant  dei fattige tuaregane. Han vart høgt respektert og rekna som ein heilag mann av tuaregfolket.  Han lærte seg språket og arbeidde med å samla folkedikting dessutan konstruera ordbok og grammatikk på tuaregspråket. Men han vart verande åleine som katolikk her, lenge hadde han vona at andre brødre skulle slutta seg til han, men dette livet var nok for ekstremt for alle andre Men han er likevel lukkeleg, han opplever at han her har funne sin plass. Hans skriv meditasjonar og brev, og har sine vener  blant tuaregane.

"Eg lir ikkje av denne einsemda, eg synest den er svært mild og behageleg. Eg har det heilage Sakramentet, den beste av vener som ein kan tala med dag og natt, eg har Jomfru Maria og Sankt Josef og eg har alle helgenar, eg er lukkelege og glad, eg manglar ingenting."

1.desember 1916 vart broder Charles overfalt og drept av opprørarar,kanskje meir ved eit uhell enn som planlagt handling. Han blir likevel rekna som martyr.

Han vart saligkåra 13. nov. 2005 og heilagkåra 15.mai 2022, etter at ein bygningsarbeidar på ei kyrkje i Frankrike fall  ned frå eit stillas og normalt skulle ha mista livet, men på mirakuløst vis kom frå det . Dette vart rekna som eit mirakel på broder Charles forbøn.

Far

Jeg overgir meg til deg;

gjør med meg hva du vil.

Hva du enn gjør med meg,

så takker jeg deg.

Jeg er rede til alt,

jeg tar imot alt.

Bare din vilje skjer i meg

og alle dine skapninger,

ønsker jeg meg intet mer, min Gud.

Jeg overgir  min sjel i dine hender,

jeg gir deg den, min Gud,

med hele mitt hjertes kjærlighet

fordi jeg elsker deg

og min kjærlighet driver meg

til total overgivelse

uten forbehold:

å overgi meg i dine hender

i en uendelig tillit

for du er min far.

Cape Town

 Tilbake etter to veker i Cape Town, rik på inntrykk og opplevingar! Ikkje minst var det spesielt å stå på dei plassane der min oldefar Abraham Nilson og min grandonkel Johan (John) oppheldt seg for snart 130 år sidan, Rosebank med Rosebank Match Factory, Regents street no 2 i Woodstock der min grandonkel budde då han omkom i ei arbeidsulukke i Mechau street og blei bragt til New Sommerset Hospital.

Reisa tok til onsdag 18. oktober 1893, sannsynlegvis drog dei tidleg om morgonen med DS Folgefonden  frå Jondal til Stavanger der dei kom fram om kvelden. DS Folgefonden gjekk i rute for HSD frå 1883 til 1908. då skipet gjekk skipet på grunn 22.august ikkje langt frå Skånevik, 26 menneske omkom. Det er eit minnesmerke  over  denne tragiske ulukka ved ferjekaien på Skånevik.

Laurdag 21. oktober om kvelden går dei ombord i DS Juno med kurs for Hull der dei kjem fram om føremiddagen 24. oktober. Til London kjem dei med tog kl elleve om kvelden, og blir der i to dagar til dei 26. oktober dreg vidare til Southhampton der skipet til Cape Town lettar ankar laurdag 28. oktober kl 10 (klarte ikke tyda navnet på skipet) Onsdag 01. november er dei på Madeira, to dagar seinare passerar dei Cape Verde. Til Cape Town kjem dei i midten av november, 16. november er oldefar på plass på arbeidsplassen Rosebank Match Factory. Reisa frå England til Sør- Afrika tok omlag 20-21 dagar på 1890 talet! Han sender kvart kvartal  pengar heim, det første året 69 pund som nok er nok for familien å leva for !  Det er tolv år til han dreg attende til det velse huset i Jondal, Johan er att i Woodstock, der han døyr i ei tragisk ulukke januar 1920.

Poetisk tekst om mine forfedre frå ein del år tilbake:

Septembermorgon

mild vind mognande eple

det første gule lauvet

om litt oppbrot

eit brev bar over havet

du gjer deg klar

ikke ulikt mange gonger før

og du veit kva som ventar

men ikke dagane og åra

ikkje djupet og bølgene

kva dreg deg

pliktkjensla arbeidet eller familien

rørsla av eventyr

dette andre stilt uerkjennbare

 Oktoberettermiddag

vinden i hår og skjegg

du lener deg mot rekka kveikjer pipa

lufta fylt med regn og adjø

femtenåringen ved sida di

mor og søsken mot fjella

og det første snøfallet på toppane

vinkande hender kvite lommetørkle

angen av sjø og tidløyse

havet som snart skal opna seg

lengtinga som lukkar seg over alle desse djupa

og eit nytt hjarta som alt bankar

dottera du først skal sjå

ein gong ut i det neste hundreåret

du anar ikkje dette

eller gjer du det

kjenner du uro og saknad framfor havet

eller bøyer du deg stilt

under lagnaden og eventyret

 Bølgene som aldri når horisonten

men havna i det fjerne landet

desse vekene med salt sjø og sol

ekvators uuthaldelege varme

minnet om regnfulle oktoberdagar ved fjorden

Värmlands djupe granskogar ein solblank junidag

Du syng viser og støttar deg på skrifta

på veg over dekket sonen din

femtenåringen augene vidopne og lysande

oktoberdagen fjern

horisonten og sol i zenit her og no

han snappar opp ord

talar med andre reisande

og bur alt i det nye livet

 

Ein morgon dei første teikn

på at målet er nær

snart skimtar de fjella

byen enno løynd under disen

når du entrar landgangen

og set beina på afrikansk jord for andre gong

er alt som før

nei du ber alt ein løyndom

om saknad og brev heim

oppbrot først om tolv år

sonen din står att

no ein vaksen mann solbrun og muskelsterk

du entrar på ny skipet

og skal aldri sjå han att

anar du det skjegget tårevått denne haustdagen

eller ein sjølvsagt del av di tid

som regnfulle oktoberdagar

og vinkande barn mot fjella

du støttar deg på Vår Herre

og djupet som sløkkjer alt tørst

men aldri gjev svar.

 

.

Huset i Jondal i dag, ikkje lenger i familiens eige

                                                 Huset oldefar bygde i  Jondal

                                     DS Folgefonden tek ombord passasjerar         

                                  

Lasteskipet Donau 26.november

 26.november  var det åtti år sidan lasteskipet Donau la ut frå Oslo med kurs for Stettin i Polen der skipet la til kai 30.november.Om bord var 529 norske jødar som var arrestert av norsk politi dagane før, og kjørt av norske drosjar til kaien der dei av brutale tyske vakter vart jaga inn i lasteskipet! Frå Stettin vart jødane transportert med kuvogner til Auschwitz, der vart alle med unntak av yngre og arbeidsføre menn vart sendt rett i gasskammeret. Bare ni  kom tilbake til Norge i livet, og desse få opplevde at alt dei hadde eigd var borte, ofte kjøpt billeg eller overteke av "gode nordmenn". Det tok svært lang tid før jødane fekk tilbake det som rettmessig var deira.

Det har utan tvil blitt auka fokus på den tragiske lagnaden til dei norske jødane dei siste åra. NRK sin serie“Last jøder” som nyleg er sendt er eit uttrykk for dette. Her fekk vi grundig dokumentasjon og intervju med involverte som den gongen berre var barn. Det er blitt føreslege å gjera 26.november til ein offisiell minnedag, noko eg støttar fullt ut!

Det er lite bilet dokumentasjon frå denn hendinga for åtti år sidan. Fotografen Georg Fossum tok tre bilete som først vart kjent i 1994, det mest kjente viser Donau med ei gruppe menneske i forgrunnen, ein av dei er kanskje lyrikaren Gunvor Hofmo som ser etter si jødiske veninne Ruth Maier som vart arrestert tidleg på morgonen, og sannsynlegvis gassa i hel like etter at ho kom til Auschwitz.Hennar lagnad vart kjent då dagbøkene som Gunvor Hofmo hadde teke vare på, vart utgjeve og etter kvart oversett til ei rekkje språk. Dette var utan tvil takka vera forfattaren Jan Erik Vold. Ein slik enkelt lagnad gjer at denne denne tragiske hendingane kjem nærare inn på oss i all sin gru. Dette var vanlege memmeske som levde  eit liv som alle andre før krigen, og så brått var mishandla og etterkvart drept berre fordi dei tilhøyrte ei særskilt gruppe menneske!

                     26. november

               

  Tidleg november morgon

   nattemørkret er der enno

   og denne fuktige kulden over alt

   dagen ein ikkje vågar å trø inn i

   no når trikken passerar

   Dalsbergstien

   og tida er desse utrevne minutta

   sekstifem år tidlegare

   når du blir rykt ut av

   svevnens rolege mørkre

   og inn i ei mykje djupare natt

   drosjen som ventar på gatehjørnet

   stille gråt

   dei skuldige hendene som grip deg

   tida som ikkje stoppar

   som om dette er ingenting

   som om alle kan leva som før.